معرفی کتاب ایرانشناسی در بستر روابط بینالملل
کتاب ایرانشناسی در بستر روابط بینالملل، تألیف دکتر سیدمحمدکاظم سجادپور و دکتر زینب قاسمیطاری، بههمت انتشارات مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه در بهار 1401 منتشر شد.
این اثر در 124 صفحه و در قطع وزیری، به شماره شابک 5- 03- 7881- 622- 978 مشتمل بر سخن نویسندگان، مقدمه، پیشگفتار، و در سه فصل، بههمراه کتابشناسی منتشر شده است.
این کتاب درسی در چارچوبی تحلیلی، فراگیر و درعینحال ساده و درخور فهم، برای نگریستن به مطالعات ایران در آن سوی مرزهای ایران و در دورة بعد از انقلاب اسلامی، از منظر روابط بینالملل و در بستر تاریخی به نگارش درآمده است.
مؤلفان بر این باورند که: «نسبت علمی و عملی بین ایرانشناسی و سیاست خارجی، نقش منافع مطالعاتی در ارتباط بین این دو، ارتباط بین ایرانشناسی در داخل و خارج و نقش مهاجران ایران، مسئلة مهم اتخاذ یا عدماتخاذ نگاه صرفاً امنیتی به ایرانشناسی و ایرانشناسان، همه نشان میدهند ایرانشناسی باید به یکی از موضوعات اصلی در سیاست خارجی تبدیل شود» (ص 9). در پیشگفتار با عنوان «نسبت ایرانشناسی و روابط بینالملل» به این مهم پرداخته و چرایی آن در سه چیز عنوان شده است: مطالعات اندک در این زمینه؛ فضای و مرزهای مبهم و مهم در این نسبت؛ و رابطة مستقیم میان ایرانشناسی و روابط خارجی ایران. اهمیت مطالعة این نسبت نیز در چهار بعد مطرح شده است: منفعت مطالعاتی گستردة ایران و ایرانشناسی؛ مطالعات سیاست و روابط خارجی ایران بهعنوان بخشی از مطالعات ایران؛ پیوست روابط بینالملل و حوزههای گوناگون علوم اجتماعی در مطالعات ایران، و نقش مهاجران ایرانی در مطالعات ایران. نسبت عملی بین ایرانشناسی و روابط بینالملل ایران نیز در این چند حوزه تبیین شده است: توجه به ایرانشناسی از دیدگاه منفعت ملی، ترویج ایرانشناسی و سیاست خارجی، زبان فارسی و ایرانشناسی، پیوند با ایرانشناسان، ارتباط بین ایرانشناسی در داخل و خارج، امنیتینکردن ایرانشناسی، دانش و بینش ایرانشناسی. گزارههای بنیادین نیز چنین برشمرده شده است: چندلایهبودن ایرانشناسی، کهنبودن ایرانشناسی در عین نوینبودن، پیوند چندلایة ایرانشناسی با سیاست خارجی ایران، رابطة متقابل ایرانشناسی و سیاست خارجی بهعنوان رابطهای علمی، نقش منافع مطالعاتی در پیونددادن ایرانشناسی و سیاست خارجی، و لزوم توجه به ایرانشناسی در سیاست خارجی بهطور علمی و عملی.
در فصل اول، با عنوان «مطالعات ایران؛ چرایی و چارچوب»، نخست معنا و منظور از ایران و شناخت و مطالعات ایران روشن میشود. به بیان مؤلفان: «جامعیت و بینرشتهایبودن ایرانشناسی ایجاب میکند که ایران را با معانی و ابعاد گوناگون آن در نظر بگیریم» (ص 26). «در این کتاب بر ارائة تعریفی مشخص و محدود از آنچه ایرانشناسی یا ‘مطالعات ایران’ نامیده میشود تمرکز نشده بلکه بهجای آن بر ابعاد گوناگون ‘تعریف ایران’ و سپس مفهوم ‘شناسایی’ تأکید شده است» (ص 26-27). در بیان مفهوم ایران، تعریف جغرافیایی، فرهنگی، ایده، اسطورهای، ژئوپلتیکی، و جهانیشده از نظر مؤلفان دور نمانده است. همچنین، در تبیین چرایی مطالعات ایران، جاذبههای جغرافیایی، قدمت تاریخی، قدرت سیاسی، جنبشهای سیاسی و انقلابی، زبان و ادبیات فارسی، و لطافت فرهنگی مطرح شده است. مؤلفان با بیان سه خاستگاه بینالمللی، ملی و روششناسی برای ایرانشناسی، گزارههای بنیادین این فصل را چنین برشمردهاند: چندبعدیبودن مفهوم ایران و توجه به شناختی ایران از منظر هر مفهوم؛ اهمیت محیط بینالملل و روابط سیاسی، تجاری و فرهنگی بر مطالعات ایران؛ پویایی و تحول نگاه مطالعاتی به ایران در گذر زمان؛ و نقش نگاه و روش فردی ایرانشناس بر محتوای تولیدشده.
عنوان فصل دوم اثر «ایرانشناسی در گذرگاه تاریخ» است و چگونگی ایرانشناسی در دوران معاصر از ابتدای صفویه تا آخر دورة پهلوی از منظر فضای ملی، و کنشگران ملی، تعامل و نقش ایران بررسی شده است. گزارههای بنیادین این فصل نیز عبارت است از نگاه به ایرانشناسی بهمنزلة موجودی زنده و پویا؛ تولد ایرانشناسی با مطالعات زبانشناسی و ادبیات؛ رشد و بلوغ ایرانشناسی با روشهای علمی، منظم و روشمند؛ لزوم نگریستن انتقادی به مطالعات ایرانشناسی در طی تاریخ.
در فصل سوم با عنوان «چارچوب ایرانشناسی در دوران پس از انقلاب اسلامی»، این گزارهها مطرح شده است: منظومهگونگی مجموعة ایرانشناسی؛ پویایی، دگرگونگی و شدنِ دائمی منظومة ایران شناسی؛ کنترلناپذیری مجموعة مطالعات ایران. مؤلفان کارکردهای مطالعات ایرانشناسی را در تولید فهم از ایران، شکلدادن به سیاستها، شکلدادن به افکار عمومی، نقش تعدیلکننده، و اثرگذاری بر تصمیمگیریها و خروجیهای آن را مقاله، کتاب، پایاننامه، سخنرانی، پردازش ایده، رسانهها، مصاحبهها، سیاستها/ خطمشیها و سایر تولیدات علمی و رسانهای عنوان داشتهاند.
در این کتاب تلاش شده است با توجه به دو اصل جامعیت و اختصار و پرهیز از تکرار، مفاهیم و ایدههای اصلی در مطالعات ایرانشناسی بدون شرحهای طولانی دربارة تاریخچهها و نامها بهرشتة تحریر درآید. همچنین، به خلأ تحول و تحلیل مکاتب ایرانشناسی، گرایشها، انگیزهها و دیدگاههای محققان دربارة ایران و تأثیر وقایع ملی و بینالمللی بر ایرانشناسی، همچنین به پیوند ایرانشناسی با سیاست خارجی خود ایران توجه شده است.
زهرا جلالزاده
کارشناسارشد زبانشناسی
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
2 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
با سلام و سپاس از اطلاع رسانی، بسیار اتفاق مبارکی ست، خوش خبر باشید. خلا چنین کتابی واقعا احساس می شد . پیشنهاد میکنم در معرفی کتابها به روش دسترسی به کتاب ، تهیه و خرید آن نیز اشاره شود تا علاقمندان بتوانند با سهولت کتاب را تهیه کنند. با آرزوی موفقیت
با سلام و احترام، سپاس از حسن نظر شما. مشخصات کتاب در معرفی کتاب به همین دلیل گفته می شود که بتوانید کتاب را ابتیاع فرمایید.