معرفی کتاب مقدمه‌ای بر رسانه‌های دیجیتال، ترجمة دکتر سعیدآبادی
کتاب مقدمه‌ای بر رسانه‌های دیجیتال، تألیف الساندر دلفانتی و آدام آرویدسون، با ترجمة دکتر محمدرضا سعیدآبادی و طیبه حسینی، با انتشارات دانشگاه تهران در بهار 1401 منتشر شد.
عنوان اصلی اثر Introduction to Digital Media در سال 2018 توسط انتشارات جان وایلی منتشر شده است.
این اثر در 167 صفحه و در قطع وزیری، به شماره شابک 5- 0366- 03- 964- 978 مشتمل بر مقدمة مترجمان، دیباچه، و در دو بخش و در شش فصل، به‌همراه بخش نتیجه‌گیری، اصطلاحنامه، و منابع منتشر شده است.
به گفتة مترجمان، این اثر صرفاً شرحی بر رسانه‌های دیجیتال نیست، بلکه نقدی است بر بسترها و لایه‌های اجتماعی؛ و از رهگذر مطالعات علوم اجتماعی- انسانی تأثیر رسانه‌های دیجیتال بر زندگی امروزی واکاوی و تحلیل شده است. در اصل، پویایی رابطة رسانه‌های دیجیتال و تغییرات اجتماعی، سبب شده است دنیای امروز به جامعه‌ای اطلاعاتی تغییر ماهیت دهد و شکلی از سازمان اجتماعی و اقتصادی مبتنی بر شیوه‌های تولید، دستکاری و توزیع اطلاعات بروز یابد. رویکرد عملگرایانه و کاربردی، همچنین، چندرشته‌ای و بین‌رشته‌ای این اثر از دیگر ویژگی‌های مهم آن محسوب می‌شود.
به قلم نویسندگان، این اثر نقطة شروعی است برای فهم اهمیت اجتماعی و سیاسی رسانه‌های دیجیتال، فراتر از نقش آن‌ها در ارتباطات انسانی. در این اثر به مجموعه‌ای نوظهور و فزاینده از مطالعات نظری و تجربی دربارة نقش و توسعة رسانه‌های دیجیتال در جوامع اطلاعاتی معاصر پرداخته شده است. اطلاعات موجود در این کتاب از طریق تحقیقات بین‌المللی دربارة فرهنگ‌های دیجیتال، اقتصاد سیاسی ارتباطات، جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی رسانه، مطالعات فناوری مربوط به حقوق زنان، و نظریه‌هایی دربارة رابطة فناوری و جامعه تأمین شده است. فروپاشیدن نقش منادی دموکراسی و عدالت و تبدیل‌شدن رسانه‌های دیجیتالی به تهدیدی برای نظم اجتماعی و قدرت تأثیرگذاری آن بر سیاست‌های ملی و محلی از دیگر جنبه‌های مهم این اثر به‌شمار می‌رود.
بخش اول با عنوان «چارچوب» مشتمل است بر دو فصل. در فصل اول، با عنوان «رسانه و فناوری دیجیتال»، اهمیت چرخه‌های تکامل رسانه‌های جدید تحلیل شده و فناوری‌های دیجیتال با رسانه‌های سنتی، ازجمله چاپ و تلویزیون، مقایسه شده است. اصطلاح «زندگی رسانه‌ای» و «شرایط دیجیتال» و اهمیت واژه‌هایی چون دموکراسی، مشارکت، کار، مالکیت و قدرت از مباحث مطرح در این فصل است. همگرایی، ابرمتن، توزیع‌شده، فراگیر، الگوریتمی، نامتقارن، و گذرا یا دائمی از ویژگی‌های برشمرده و بررسی‌شده در این فصل دربارة رسانه‌های دیجیتالی محسوب می‌شود. زیرساختارها و پلتفرم‌ها، همچنین، فناوری و جامعه نیز از دیگر مباحث مطرح است.
در فصل دوم، با عنوان «جامعة اطلاعاتی» تاریخچة فناوری‌های اطلاعات و شبکه‌های رایانه‌ای و تکامل آن، همچنین، رویکردهای نظری و اصلی دربارة ظهور جامعه براساس تولید و تبادل اطلاعات معرفی شده است. شکل رسانه‌های دیجیتال، و نه‌فقط محتوای آن، تأثیر بسیاری بر زندگی سیاسی و اقتصادی جوامع معاصر داشته است. با بررسی این تأثیر و مبانی در بخش اول اثر وارد بخش دوم می‌شویم.
بخش دوم با عنوان «دگرگونی» فصل‌های سوم تا ششم اثر را شامل می‌شود. در فصل سوم با عنوان «فرهنگ‌ها و هویت‌ها»، ناپایداری مرز بین عمومی و خصوصی از جنبه‌های مهم فردی و هویتی و نیز اجتماعی و بازاریابی تبیین و بر نگاه انتقادی به رسانه‌های اجتماعی تأکید شده است.
«از همکاری تا ارزش» عنوان فصل چهارم این اثر است. پیامدهای چندجانبة این پدیده و ظرفیت اجتماعی‌کردن توانایی تولید ثروت، شرکت‌ها را برای یافتن راه‌های جدید برای دست‌یافتن به ارزش همکاری اجتماعی سوق داده است. نرم‌افزارهای آزاد تا همتابه‌همتا (P2P) و نوآوری باز از مباحث مهم و مطرح در این فصل است.
در فصل پنجم با عنوان «حوزه و قدرت عمومی»، تأثیرپذیری سازمان‌ها و قدرت سیاسی با تغییر حوزة عمومی تبیین شده است. روزنامه‌نگاری، سیاست و دموکراسی، جنبش‌های اجتماعی، نظارت و کنترل و شکل‌های جدیدی از سانسور و فیلتر از اهم مباحث مطرح در این فصل است.
فصل ششم اثر با عنوان «کار و اقتصاد»، به تبیین سرمایه‌داری دیجیتال و مدل‌های اقتصادی و بازیگران آن اختصاص یافته و مدل‌های اقتصادی آن مطرح شده است.
در نتیجه‌گیری نیز بر این مهم تأکید شده است که چگونه برای شناخت تغییرات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آینده و مشارکت در آن، باید از تجربة فردی فناوری‌های دیجیتال به‌منزلة مصرف‌کنندگان فراتر رفت و بر موضعی انتقادی نشست تا ایدئولوژی‌ها و منافع مورد انتظار از چنین تحولاتی آشکار گردد. «تعادل بین توانایی تسهیل زندگی ارتباطی و ایجاد اشکال جدید نظارت و کنترل که تجربة ما [را] از رسانه‌های اجتماعی تعیین می‌کند، نه‌تنها به طراحی پلتفرم، بلکه به ماهیت سیاسی جامعه‌ای بستگی دارد که در آن استفاده می‌شود» (ص 147). مداخلة فعال در تکامل جوامع اطلاعاتی به‌شکلی پایدار بر توانایی تحلیل انتقادی ویژگی‌های مربوط به فناوری و سیاست استوار است.
این اثر برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به رشتة رسانه توصیه می‌شود. نگاه بدیع جامعه‌شناختی به فرهنگ‌های دیجیتال و جوامع اطلاعاتی و واکاوی رویکردهای جریان اصلی جامعه‌شناسی، علم سیاست و حتی انسان‌شناختی در بستر تغییر و تحول و تکامل رسانه‌های دیجیتال در این اثر، آن را از کتابی صرفاً حاوی داده‌ها و استدلال‌های معطوف به رسانه فراتر برده است و با برداشت‌ها و تحلیل‌های چندرشته‌ای در علوم دیگر آشنا می‌سازد.
ترجمة روان و جای خالی نمایه و بهره‌مندی از جلوة بصری پویا در چاپ دیده می‌شود.
زهرا جلا‌ل‌زاده
کارشناس‌ارشد زبان‌شناسی
دیدگاهتان را بنویسید