نشست مخاطب‌شناسی و ذائقه‌سنجی جوانان غربی در آشنایی با اسلام با نگاهی به نامة مقام معظم رهبری به جوانان اروپا و آمریکا
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
نشست «مخاطب‌شناسی و ذائقه‌سنجی جوانان غربی در آشنایی با اسلام با نگاهی به نامة مقام معظم رهبری به جوانان اروپا و آمریکا» در روز سه‌شنبه 6 آذر 1397 در تالار ملل دانشکدة مطالعات جهان با سه سخنرانی برگزار شد.
سخنرانان این نشست که به زبان انگلیسی برگزار شد عبارت بودند از مسعود شجره، رئیس انجمن حقوق بشر اسلامی در انگلستان، سامر نزار عیدالصاحب الحیدری، رئیس مؤسسة جوانان مسلمان در انگلستان، دکتر سعیدرضا عاملی، استاد گروه ارتباطات و رئیس دانشکدة مطالعات جهان دانشگاه تهران. ادارة جلسه را نیز تورج شیرالیلو، دانشجوی دکتری مطالعات آمریکای دانشکده بر عهده داشت.
این نشست با همکاری دانشکدة مطالعات جهان، مؤسسة مطالعات آمریکا و اروپا، و انجمن ایرانی مطالعات جهان برگزار شد. محورهای مورد بحث در این نشست به شرح زیر بود:
- شناخت حقیقت اسلام در غرب با توجه به مضامین نامه‌های آیت‌الله خامنه‌ای به جوانان اروپا و آمریکا (نامة نخست در سال 2015 و نامة دوم در 29 نوامبر 2017)
- الهیات صلح و جنگ و گزاره‌های اخلاقی و حقوقی در مورد جنگ و صلح در اسلام
- ضرورت فعال‌سازی «بیداری نسل جوانان اروپا و آمریکا» در چگونگی مواجهه با اسلام و مسلمانان
- ضرورت ایجاد بسترهای شناخت حقیقت اسلام از منابع اصلی در جوامع غربی با تقویت فضای پرسشگری و پاسخگویی مستقیم به مخاطب.
مسعود شجره، سخنران نخست این نشست، به انتشار نامة آیت‌الله خامنه‌ای در رسانه‌های اجتماعی انگلستان و استقبال از آن اشاره کرد. وی که دارای مدرک کارشناسی‌ارشد روابط بین‌الملل از دانشگاه کمبریج است، در ابتدای سخنان خود گفت اشارة دقیق مقام معظم رهبری به آشوب‌ها و مشکلات جامعة غرب با وجود فرسنگ‌ها فاصلة جغرافیایی میان ایران و اروپا، به‌خصوص آمریکا، نشان از شناخت عمیق ایشان از آلام و سردرگمی مردم این کشورهاست. مخاطب این نامه مقامات رسمی و سیاسی این کشورها نیست، بلکه جوانان این کشورهاست. شجره اسلام را دستورالعملی برای نجات حیات بشر خواند که از خشونت و نفرت به‌دور است. امروزه، گرایش بیشتر مردم به اسلام نشان از همین امر دارد. پیام اسلام، نبی‌اکرم و قرآن پیامی است که در همة اعصار و در قرن‌ها جاری بوده و هست و امروز می‌بینیم که افراد به میل خود بدان گرایش می‌یابند. ده سال است که شاهدیم با عنوان برقراری صلح و دموکراسی و ایجاد شرایط اجتماعی و اقتصادی بهتر، ناآرامی‌های موجود در جهان، جنگ عراق، افغانستان، سوریه، یمن و لیبی موجب مرگ میلیون‌ها انسان شده است. این سناریوی تکراری در تمامی این کشورها یکی بعد از دیگری پیاده‌سازی شده است. شجره نامة مقام معظم رهبری را حاوی مفاهیم اجتماعی، سیاسی و فرهنگی خواند که نه‌تنها پیامی برای جوانان اروپا و آمریکاست، بلکه پیامی رهایی‌بخش برای همة افرادی است که به‌دنبال راه‌حلی برای مشکلات امروزند و افزود ما باید پیام‌رسان این پیام در رسانه‌های اجتماعی و در سطح جامعه باشیم، به‌خصوص آنکه تصویری که از طریق رسانه‌ها و حتی تصاویر روی اتوبوس‌ها در سطح شهر انگلستان از اسلام تصویری نادرست است.
نزار عیدالصاحب الحیدری سخنران دوم این نشست بود. در ابتدای سخنان خود به دلایل، شرایط و زمینة نامة مقام معظم رهبری پرداخت. این نامه در زمانی تهیه شد که فرانسه با حملة تروریست‌ها مواجه شده بود و جامعة اروپا این حملة تروریستی را از سوی جامعة مسلمان تلقی می‌کرد و خشم جامعه از مسلمانان بالا بود. پس از این واقعة تروریستی فشار بر مسلمانان افزایش یافت. در خاورمیانه، در عراق و سوریه نیز جوّی ناآرامی حاکم بود. نهادها و دولت‌های غربی نیز چهره‌ای نادرست از اسلام و مسلمانان و اسلام‌هراسی را ترویج می‌دادند. رویداد هم‌زمان دیگر وقوع بهار عربی بود. رسانه‌های غربی تصویری را که در اذهان مردم شکل می‌دادند این بود که خشونت و تروریسم از سنن مسلمان و اسلام است و ریشة تمامی خشونت‌ها در خاورمیانه و در دنیا در اسلام نهفته است. در چنین شرایطی نامة مقام معظم رهبری برای جوانان اروپا و آمریکا نگاشته شد؛ جوانانی که آیندة جامعه را به‌دست خواهند گرفت. نزار این نامه را نامه‌ای سیاسی ندانست. تاریخچة غرب به‌خوبی گواه آن است که همواره این غرب بوده است که نفاق و دشمنی را پدید آورده و تهدیدی برای دیگر جمعیت‌ها بوده است. امروز، اروپا از تاریخ استعماری گذشتة خود شرمسار است و شرمساری آیندة اروپا از تصویری خواهد بود که از مسلمانان به نمایش درآورده است. به باور وی، اگر درک درستی از چگونگی شکل‌گیری استعمار داشته باشیم، درک خواهیم کرد که چرا امروز نگاه غرب به اسلام چنین است. نزار با انتقاد از اینکه آشنایی افراد غیرمسلمان با اسلام غالباً از طریق رسانه‌ها صورت می‌گیرد، کنترل روایت‌ها از اسلام را ضروری دانست. در چنین شرایطی جامعة مسلمان غرب نیز اقداماتی جهت شفاف‌سازی انجام داده است. برای مثال، مسلمانان کانادا سایتی را راه‌اندازی کرده‌اند به آدرس www.letterfortruth.com که در آن به نشر محتوای علمی و مقالات تحقیقی دربارة اسلام پرداخته‌اند. نویسندگان این مقالات از کشورها و دانشگاه‌های مختلف در سراسر جهان‌اند. در اقدامی دیگر، دانشجویان انگلستان، با دوربینی در محوطة دانشگاهی می‌گشتند و از افراد مختلف و غیرمسلمان از هر ملیت و نژادی، چه زن و چه مرد و چه دانشجو و چه استاد می‌خواستند که نامة مقام معظم رهبری را بخوانند و از واکنش آن‌ها به این نامه کلیپی تهیه کردند. نزار نامة مقام معظم رهبری را نشانة خردمندی ایشان خواند و وظیفة خود و سایر مسلمانان را در اشاعة مضامین آن دانست. وی نگاه مقام معظم رهبری را نگاهی خطاب کرد که جهانی است و در حفظ انسجام کل جهان اسلام است.
دکتر عاملی، سخنران سوم این نشست بود. کتاب ایشان با عنوان American Exceptionalism, Eurocentrism and Otherisation of Muslims که در سال 2017 توسط انتشارات الگوریتم در لندن به چاپ رسیده است، در معرفی مضامین نامة مقام معظم رهبری به جوانان اروپا و آمریکا و معرفی پیش‌زمینة نگارش این نامه نگاشته شده است و با نگاهی نقادانه به چارچوب‌هایی در غرب می‌نگرد که منتهی به نگارش این نامه از سوی مقام معظم رهبری شد. دکتر عاملی در آغاز سخنرانی خود به این نکتة کلیدی اشاره کرد که نامة مقام معظم رهبری خطاب به جوانان اروپا و آمریکاست، نه سیاستمداران و نه مردم کشورهای دیگر. دلیل آن جایگاه آمریکا و اروپا در کشتارهای جمعی، جنگ و سلطه‌آفرینی‌ها در جهان و به‌طور خاص در جهان اسلام است. از سوی دیگر، دولت‌های اروپایی و آمریکا مورد خطاب این نامه نیست؛ چرا که در این عرصه انسدادی سیاسی وجود دارد که راه‌حل کارآمدی در آن دیده نمی شود. لذا، با جوانان اروپا و آمریکا سخن گفته شده است که از ضمیر بیدار و رهاشده از عصبیت‌های سیاسی و منفعت‌گرایی برخوردارند، به این امید که این نسل بتواند منشأ تغییرات بزرگ در خصوص نوع رابطة غرب با جهان اسلام و سایر ملت‌های جهان شود. این نامه، نامه‌ای رسمی به دولت‌های اروپا و آمریکا نیست، و حاوی مطالبی است که نه‌تنها ناظر بر مشکلات جهانی است، بلکه بازگوکنندة چرایی مشکلات اجتماعی در داخل اروپا و آمریکاست. رئیس دانشکدة مطالعات جهان سیاستگذاری‌های جنگ در خاورمیانه را زادة اندیشة سلطه بر جهان و تجارت جنگ و صنعت جنگ و تولید تسلیحات نظامی آمریکا و اروپا خواند که اقتصاد بسیار بزرگی به میزان یک تریلیون دلار است. بخش اعظم این تجارت در حدود 70 درصد، در دست آمریکا و اروپاست. تجارت جنگ، جنگ‌آفرینی را نیز می‌طلبد و واقعیت پشت تمامی اقدامات اروپا و آمریکا نیز همین است. هدف نامة مقام معظم رهبری این است که مردم آمریکا و اروپا با این واقعیت آشنایی یابند و سیاستمداران خود را در اخذ سیاست‌های جنگ‌آور تحت فشار بگذارند.
دکتر عاملی در فرصت کم خود بر سه نکتة مهم در این نامه تأکید کرد که نکات کلیدی نامه محسوب می‌شود. نکتة نخست آنکه در این نامه از مردم خواسته شده است با مسلمانان جهان تعامل برقرارکنند و با مسلمانان سخن بگویند، به کشورهای اسلامی سفر کنند و با واقعیت جوامع اسلامی آشنا شوند، به‌جای آنکه از دوربین رسانه به قضاوت دربارة آن‌ها بنشینند. گرچه ماهیت رسانه‌ها و ارتباطات افزایش تعامل است، اما با توهمی که می‌آفرینند، در عمل برقراری ارتباط را مختل می‌کنند. هرچه تعاملات افزایش یابد، تصاویر غلط کاهش می‌یابد. تصاویر غلط زادة تعاملات و گفتگوهای اندک است و واسطه‌مندی رسانه‌های وابسته به مفعت‌طلبی نظام سیاسی آمریکایی است. نوع بشر ناگزیر از گفتگو و برقراری تعامل با یکدیگر و درک یکدیگر است. نکتة مهم مطرح در این نامه این است که اسلام و واقعیت جامعة مسلمانان را مستقیماً بشناسید نه از طریق رسانه‌هایی مثل سی‌ان‌ان، گاردین و ایندیپندنت. رسانه‌ها تحت تأثیر سیاست‌ها، دولت‌ها و گروه‌های سیاسی عمل می‌کنند. ایشان توصیه می‌کند که اسلام را از زاویة ارتباط مستقیم با اسلام باید شناخت. اسلام دین رحمانیت است. بسم‌الله الرحمان الرحیم بهترین گویایی این مدعاست که مسلمانان هر روز و در نماز یومیة خود دست‌کم 20 بار آن را تکرار می‌کنند. مسلمان پیرو خداست، نه غیر خدا و سلطة غیر خدا را نمی‌پذیرد و این نگاه حاکم بر تک‌تک مسلمانان و جامعة مسلمان است. سیاستمداران غرب ارزش‌های اسلام را چه فردی و چه گروهی نشانه رفته‌اند. واسطه‌ها سبب می‌شوند که نتوانیم شناخت درستی کسب کنیم و داگماها را پدید می‌آورند که بر باور خود پافشاری می‌کنند.
این استاد رسانه و علوم اجتماعی، دومین نکتة نامة مقام معظم رهبری را پیام اجتناب از «دیگری‌سازی» خواند که منجر به جداسازی و دشمنی بین ملت می‌شود. اکنون در قرن بیست‌ویکم به‌سر می‌بریم که قرن عقلانیت است. اما به سیاستمداران که نگاه می‌کنیم، به‌دنبال چند قطبی‌کردن جهان‌اند که نتیجة آن بروز جنگ است. اگر ارزش‌های سیاستمداری مثل ترامپ را نپذیرید به تحریم محکوم خواهید شد؛ آن هم تحریم غذا، ارز و دارو. این نوع تحریم‌های ضعیف‌ترین دهک‌های جامعه و به‌خصوص کودکان را هدف‌گیری می‌کند. در جریان تحریم عراق توسط آمریکا 600 هزار کودک در عراق به‌دلیل تحریم دارو جان خود را از دست دادند و وقتی از آلبرایت، وزیر امور خارجة وقت آمریکا، پرسیدند چرا چنین اقدامی صورت گرفت، پاسخ داد: «تصمیم سختی بود ولی باید اجرا می‌شد.» این محصول عقلانیت منفعت‌طلبانه و ابزاری است. عقلانیت ابزاری یعنی «منافع خود را باید کسب کنی، مهم نیست سایر ملت‌ها چه بهایی برای آن می‌پردازند.» وی افزود، اکنون زمان زمان گفتگو با ملل مختلف جهان است. جنایتکاران باعث استیصال جوامع و مشکلات بسیاری می‌شوند که میزان تخریب آن از جنگ‌های بزرگ نیز بیشتر است. نسل‌کشی نرم و اقتصادی جنایتکاران از نسل‌کشی جنگ واقعی مخرب‌تر است. مسلمانان بیش از 50 کشور جهان را شامل می‌شوند. بیش از 50 میلیون مسلمان در کشورهای اروپایی و آمریکا ساکن‌اند. وقتی جنایتکاران اسلام‌هراسی را رواج می‌دهند، یعنی این جمعیت مسلمان را باید کشت و از میان برد و همین تندروی‌هاست که بعد از فاجعة 11 سپتامبر و با نسبت‌دادن آن به مسلمانان موجب توسعة نفرت و کشتار مسلمانان شد. بن‌لادن سمبل افغانستان و تمامی مسلمانان جهان تلقی نمی‌شود، ولی در بازنمایی رسانه‌ای او مساوی با همة مسلمانان و به نوعی نماد مسلمانی فرض می‌شود. حال آنکه بن‌لادن برابر با افغانستان و تمام مسلمانان جهان نیست و این تفکر غلط شکل می‌گیرد که یکی برابر با همه و همه برابر با یکی. این نوع تعمیم‌ها، امری خطرناک است. عمومیت‌بخشی در رسانه‌ها سبب توجیه حمله به عراق و افغانستان شد. منطق رسانه‌ها بر تعمیم است و این تعمیم فاجعه به‌بار می‌آورد. اینجاست که جوانان اروپا و آمریکا خطاب قرارمی‌گیرند تا از بروز جنایت در حق مسلمانان جهان جلوگیری کنند.
نکتة آخر سخنان دکتر عاملی درسی بود که اسلام و دیگر مذاهب الهی به بشر می‌دهد: آنچه برای خود می‌پسندید برای دیگران هم بپسندید و آنچه برای خود نمی‌پسندید، برای دیگران هم مپسندید. برای قضاوت باید خود را به‌جای دیگران بگذارید و آنگاه قضاوت کنید تا قضاوت منصفانه‌ای کرده باشید. تمدن راهی است حقیقی و قابل تولید نیست. قرن بیست‌ویکم قرن ارتباطات است. ون‌دایک این عصر را عصر پیوندگرایی می‌داند. امروز با استفاده از اینترنت با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنیم. چنین دنیایی به تمدن جدید و مدنیت جدیدی نیازمند است که در آن به تمامی تمدن‌ها و مردم جهان احترام گذاشته شود، و نه همه چیز برای آمریکا، و نه دیدگاه «اول آمریکا»، بلکه همه چیز برای همة مردم دنیا. در دنیای مجازی افراد به‌دنبال بهترین گزینه، بهترین کیفیت زندگی و ارزش‌های بهترند و بر مسند قضاوت می‌نشینند. به همین دلیل رهبری جمهوری اسلامی ایران جوانان غرب را خطاب قرار می‌دهد که ببینند و به قضاوت بنشینند. در اسلام حتی دین که مهم‌ترین حقیقت جهانی است اجباری نیست، بلکه پذیرش دین، دریافت انطباق دین با نیازهای فطری و جامع انسان است.
به گفتة دکتر عاملی، این نامه نامة رسمی نبوده و از طریق رسانه‌ها یا سفارت ایران پخش نشده است، بلکه از طریق رسانه‌های اجتماعی دست‌به‌دست رفته است و با نگاهی پرمهر چشم به جوانان دوخته است.
[/av_textblock]
[av_slideshow size=’featured_large’ animation=’slide’ autoplay=’true’ interval=’5′ control_layout=”]
[av_slide id=’7058′][/av_slide]
[av_slide id=’7063′][/av_slide]
[av_slide id=’7057′][/av_slide]
[av_slide id=’7062′][/av_slide]
[av_slide id=’7059′][/av_slide]
[av_slide id=’7060′][/av_slide]
[av_slide id=’7061′][/av_slide]
[/av_slideshow]
دیدگاهتان را بنویسید