نشست دوم: سیاست و اقتصاد بین‌الملل در عصر کرونا
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
پنج نشست مجازی: همه‌گیری کرونا و تحولات جهانی در عصر کرونا و پساکرونا
نشست دوم: سیاست و اقتصاد بین‌الملل در عصر کرونا
دانشکدة مطالعات جهان دانشگاه تهران با همکاری انجمن ایرانی مطالعات جهان، از 13 اسفند 1399 تا 11 فروردین 1400، هر چهارشنبه ساعت 18:00 الی 19:00 به مدت پنج هفته، سلسله‌نشست‌های مجازی «همه‌گیری کرونا و تحولات جهانی در عصر کرونا و پساکرونا» را در کانال اینستاگرام دانشکده برگزار می‌کند.
در نشست دوم، دکتر مهدی سنایی، دانشیار دانشکدة مطالعات جهان دانشگاه تهران، در روز چهارشنبه 20 اسفند سخنرانی خود را با عنوان «سیاست و اقتصاد بین‌الملل در عصر کرونا» ایراد کرد.
دکتر سنایی از سه نوع متفاوت برخورد افراد و کشورها با کرونا سخن گفت: «انزوا و قرنطینة شدید؛ روشی میانه با تمدید دوره‌های قرنطینه توأم با زندگی عادی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی؛ نافیان احتیاط در برابر کرونا.»
دکتر سنایی به بی‌سابقه‌بودن این پدیده در صد سالة اخیر اشاره کرد که نزدیک به آن آنفولانزای اسپانیایی در سال 1918 نام‌بردنی است و گفته شده است یک‌سوم جمعیت جهان را درگیر کرد. در دنیای امروز، با توجه به به‌هم‌پیوسته بودن جوامع و فناوری‌های جدید ارتباطات، عمق این بحران عیان‌تر و زودتر آشکار شد.
دکتر سنایی تأثیر کرونا بر اقتصاد را محسوس‌تر و در سیاست پیچیده‌تر خواند و افزود: «در عرصة سیاست و نظام بین‌الملل، چگونگی نظم پساکرونا مطرح است.» غیرمنتظره‌بودن پدیداری کرونا، جهان را در شوک فرو برد و بحرانی غیرمنتظره بود. به‌خصوص کشورهایی نظیر اروپا و امریکا با آشفتگی جدی و هجوم مردم برای خرید کالاهای اساسی مواجه شدند. به‌دنبال آن، دو احساس متضاد و دو دیدگاه متضاد در عرصة بین‌الملل پدید آمد که البته شامل طیف‌های مختلفی نیز بود.
از یک‌سو، برخی واقع‌گرایان، لیبرالیست‌‌ها و نولیبرالیست‌ها کارآمدترین نهاد را در یاری‌رسانی به مردم، نهاد دولت تلقی کردند و کارآمدی سازمان‌های بین‌المللی را نادیده انگاشتند. لذا، اهمیت قدرت ملی، امنیت ملی، دولت ملی و حاکمیت ملی، همچنین خوداتکایی در اذهان بسیار برجسته شد. گرچه نمی‌توان به‌یقین گفت که در مواجهه با کرونا، دولت‌های مقتدر موفق‌تر از دولت‌های دموکرات بوده‌اند، دولت پناهگاه اصلی مردم و کارآمدی آن مهم بوده است.
گروهی دیگر، به ضرورت شکل‌گیری حکومتی جهانی و نهادهای هماهنگ‌کنندة بین‌المللی و فراملیتی روی آوردند و معتقد بودند سازمان ملل باید بسیار قوی‌تر از این عمل کند. بحران مرز نمی‌شناسد و امنیت بین‌المللی، کلّی به‌هم‌پیوسته است.
به‌گفتة دکتر سنایی، حداقل نگاه بین‌المللی این است که جهان برای حل‌وفصل مشکلات و بحران‌ها، به سازوکاری بین‌المللی نیازمند است. فاصله‌های اجتماعی در دنیا و بی‌عدالتی در توزیع واکسن، آن هم در شرایطی که انسان پا به سیارات دیگر گذاشته است، نشان می‌دهد که در تأمین سلامت و نیازهای سرنشینان زمین ناتوان است. برخورد نامناسب ترامپ با این پدیده و کشته‌شدن بیش از 500هزار نفر در امریکا بر اثر ابتلا به این ویروس، اهمیت سازوکار بین‌المللی را بیش از پیش نشان داد.
دکتر سنایی در مقالة اخیر خود با عنوان «نظام بین‌الملل پساکرونا»، بر این باور است که گرچه کرونا تغییر در نظم و سیاست بین‌المللی را شتاب بخشیده است، نمی‌توان انتظار نظام جدیدی در دوران پساکرونا بود و این خوش‌بینی که نگاه بشردوستانه در نظام بین‌المللی دنیا غالب خواهد شد، تحقق نیافته است. این شتاب، بی‌نظمی در نظام بین‌الملل را بیش از پیش آشکار کرد. در عرصة سیاست سخت، نه در سوریه اتفاق جدیدی رخ داد، نه جنگ یمن و نسل‌کشی و بمباران آن متوقف شد، نه در شرق اوکراین آرامشی ایجاد شد، و نه در منطقة خاورمیانه مناقشات موردی و نزاع‌های نظامی کاهش یافت. علاوه‌بر آن اتفاقات جدیدی نیز رخ داد، از جمله جنگ قره‌داغ، و شکل‌گیری تبادل فناوری‌های نظامی. بنابراین، در ماهیت سیاست و نظم بین‌الملل تغییری رخ نداده است.
از طرفی دیگر، الگوها و سبک زندگی اجتماعی، به‌خصوص در حوزة اقتصاد، بر اثر کرونا دست‌خوش تغییرات محسوسی شده است. افزایش بیکاری، کاهش اشتغال، کاهش درآمد، به‌خصوص در برخی صنایع، کوچک‌شدن اقتصاد کشورها و به‌طور کلی اقتصاد جهانی، از جمله پیامدهای محسوس بحران کرونا بوده است. 7/2 میلیارد کارگر در دنیای امروز به‌سوی فقر و بیکاری در حال سوق‌یافتن‌اند. 131 میلیون نفر در سال 2020 کار خود را از دست داده‌اند. تولید ناخالص ملی کشورها عموماً با آسیب همراه شده و حجم صادرات و واردات در برخی کشورها به‌طور جدی افت داشته است. برخی صنایع و مشاغل با بحران و آسیب جدی‌تری همراه شده‌اند، از جمله صنعت گردشگری (کاهش 74 درصدی) و صنایع مختلف پیرامون آن؛ صنعت حمل‌ونقل هوایی (ضرر 3/1 تریلیارد دلاری) و ورشکستی برخی خطوط هوایی؛ صنایع غذایی، به‌ویژه با کاهش برگزاری مراسم‌ها؛ و توقف فعالیت‌های ورزشی و برگزاری المپیک و پاراالمپیک (مجموعة بازار ورزشی 756 میلیارد دلار برآورد شده است).
در طبقه‌بندی‌ها، اقتصاد اروپا، و پس از آن اقتصاد امریکا، بیش از سایر مناطق جهان با آسیب همراه شد؛ هم به‌علت شیوع بیشتر کرونا در این مناطق، و هم به‌علت مشکلات در کنترل آن. با این حال پایه‌های اصلی اقتصاد دنیا تغییری نکرده است.
به گفتة دکتر سنایی، کرونا سبب شده است برخی بخش‌های اقتصادی، اولویت پیدا کند یا حتی منتفع شود، از جمله صاحبان ثروت و فعال در فضای مجازی. نظم اقتصاد بین‌المللی به‌سمت تجارت الکترونیکی و فضای مجازی شتاب خواهد گرفت، اما ماهیت کلی اقتصاد بین‌الملل تغییری نکرده است. اقتصاد پایه در کشورهای مختلف اولویت یافته است و در تأمین کالاهای اساسی به‌سمت خوداتکایی پیش‌رفته‌اند.
اقتصاد بهداشت، تأمین بیمه و بیمه‌های اجتماعی نیز اهمیت یافته و فراگیر شده است. به‌خصوص کشورهای اروپایی و امریکا، با وجود پیشرفت‌هایی که در بیمه داشته‌‌اند، با مشکلات جدی همراه شدند.
در صنایع دارویی، تولید واکسن به یکی از سودآورترین بخش‌های اقتصادی بدل شده است. شرکت فایزر که در اصل آلمانی است و اکنون مشترک با امریکاست بیش از 10 میلیارد دلار سود کسب کرده است.
دکتر سنایی، افزایش دورکاری (20 تا 25 درصد) و تغییر در سبک فعالیت‌های اقتصادی و سبک زندگی از دیگر تأثیرهای پایدار کووید 19 در جهان دانست.
همچنین، نقش فضای مجازی در اقتصاد و آموزش را پایدار خواند و افزود: «رقابت در دنیا در حوزة فناوری، و قلب رقابت در حوزة هوش مصنوعی و صنعت رباتیک در مدیریت اجتماعی و اقتصادی خواهد بود.»
فیلم این سخنرانی در کانال اینستاگرام دانشکدة مطالعات جهان به نشانی زیر در دسترس علاقه‌مندان است.
iranian_studies_ut
[/av_textblock]
[av_slideshow size=’featured_large’ animation=’slide’ autoplay=’true’ interval=’5′ control_layout=”]
[av_slide id=’11156′][/av_slide]
[av_slide id=’11153′][/av_slide]
[/av_slideshow]
دیدگاهتان را بنویسید