معرفی کتاب: سیاست‌های فرهنگی در آسیای شرقی
کتاب سیاست‌های فرهنگی در آسیای شرقی؛ پویایی‌شناسی روابط دولت، هنر و صنایع خلاق با گردآوری «های کیونگ لی» و «لورین لیم» و ترجمة توحید اسدی، دانشجوی دکتری مطالعات آمریکا در دانشکدة مطالعات جهان، به همت سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی منتشر شد.
سیاست‌های فرهنگی در آسیای شرقی در 392 صفحه در قطع وزیری به شمارة شابک 4-316-460-600-978 در سه بخش و دوازده فصل و مقدمة مفصل گردآورندگان در 21 صفحه، در سال 1398 منتشر شده است.
به بیان نویسندگان در مقدمه، میان‌رشتة نوظهور «سیاست فرهنگی» در حوزه‌های مختلف- از جمله مطالعات فرهنگی، جامعه‌شناسی فرهنگی، مطالعات سیاست‌گذاری عمومی، مطالعات رسانه و اقتصاد فرهنگی- توجه محققان را به‌خصوص در صنایع خلاق و اقتصاد خلاق به خود جلب کرده است. همچنین، آن را حوزة مطالعاتی مجزایی نمی‌شناسند، بلکه مضمونی مشترک در رشته‌های دیگر می‌خوانند. از طرفی، به رویکردهای تحلیلی گوناگون و گاه مستقل اقتصاددانان فرهنگی و نظریه‌پردازان منتقد فرهنگی در درک روابط میان دولت و فرهنگ اشاره می‌کنند. در این اثر تلاش شده است به معانی مختلف فرهنگ، از معانی آن در هنر و رسانه گرفته تا راه و رسم زندگی، پوشش داده شود. هدف اصلی این کتاب، بیشتر نمایش چشم‌انداز تاریخی، اجتماعی و سیاسی گسترده از سیاست‌های فرهنگی در هر یک از کشورها و بیان تحلیلی تفصیلی از چندملیتی است. «این کتاب متناظر با ذات میان‌رشته‌ای تحقیقات سیاست فرهنگی، رویکردهای رشته‌ای مختلف از تاریخ فرهنگی و تئوری‌های فرهنگی تا برندسازی ملی را با یکدیگر ترکیب می‌کند» (ص 15).
نویسندگان ضمن انتقاد از اینکه به مطالعات سیاست‌های فرهنگی عمدتاً به‌مثابة مطالعات موردی خاص و غیرمداوم نگریسته می‌شود، دلیل آن را در دو چیز می‌دانند: یکی آنکه آگاهی علمی و پژوهش دربارة سیاست فرهنگی در غرب اروپا و آمریکای شمالی در مقایسه با سایر نقاط جهان زودتر آغاز شده و پیشرفت داشته است؛ و دوم به موانع زبانی اشاره دارند که سبب توزیع نامتناسب برون‌دادهای پژوهشی در قلمروهای زبانی مختلف شده است. مانع توزیع زبانی به‌قدری قوی است که منابع این اثر در انتهای هر فصل، بیشتر منابع انگلیسی است.
نویسندگان در آسیب‌شناسی حوزة مطالعاتی سیاست فرهنگی، به تمایل به مطالعة فرهنگ و قابلیت‌های مهم و انعکاسی آن اشاره دارند و مانع جدی را بی‌توجهی به اجزای کلیدی سیاست فرهنگی، از جمله دولت، سیاست‌ها و بروکراسی می‌دانند.
دو مداقة دیگر این نویسندگان معطوف به اندک‌بودن مطالعات دربارة سیاست‌های فرهنگی آسیای شرقی در برابر حجم وسیع آن در زمینة فرهنگ عام آسیای شرقی است. در متون موجود عموماً دربارة نقش‌های فرهنگ عامه در ملت‌سازی و برندسازی ملی سخن گفته شده است، اما به معانی و مفاهیم ملی و منطقه‌ای سیاست‌های دولتی در مورد تولید، توزیع و استفادة فرهنگی توجه اندکی شده است. این در حالی است که مطالعات آسیا حوزة وسیعی از تحقیقات با کانون‌های توجه متفاوت به فرهنگ و زبان و سیاست و دفاع را شامل می‌شود. در این اثر به این خلأ توجه شده و تلاش شده پویایی‌شناسی روابط دولت، هنر و صنایع خلاق در کشورهای آسیای شرقی پوشش داده شود. از جمله عملکردهای سیاست فرهنگی در سطوح مختلف به موارد زیر اشاره شده است: گفتمان دولتی فرهنگ، اجرای سیاست در سطوح دولتی، درک بخش فرهنگی از اقدامات فرهنگی، گفتمان فرهنگی در رسانه و محافل روشنفکری، تعامل سازمان‌های فرهنگی با شهروندان و زندگی روزانة مردم.
به گفتة مؤلفان در این اثر، آسیای شرقی صرفاً بر اساس موقعیت جغرافیایی تعریف نشده، بلکه به مجاورت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی توجه شده است. از جمله وجوه مشترک این کشورها به موارد زیر اشاره شده است: رشد اقتصادی و پیشرفت صنعتی به رهبری دولت در نیمة دوم قرن بیستم؛ میراث فرهنگی کنفوسیوسی مشترک در میان آن‌ها که برای وفاداری، سختکوشی، آموزش و حفظ مسئولیت جمعی ارزش قائل است؛ تنش‌های پیچیدة تاریخی و ایدئولوژیکی «از درون» که محصول تاریخ استعماری، مناقشات عقیدتی و جنگ سرد است. به پیش‌بینی نویسندگان، در سال‌های آتی با رشد نئولیبرالیسم در سیاست و اقتصاد کشورهای آسیای شرقی مواجه خواهیم بود.
ساختار این اثر، با ترجمه‌ای روان و خوش‌خوان، در سه بخش به‌هم‌پیوسته و مرتبط با سیاست با عناوین زیر استوار است: شکل‌گیری هویت فرهنگی و ملت‌سازی، مذاکرات میان دولت و فرهنگ، و ظهور سیاست صنایع خلاق. سیاست‌های فرهنگی در آسیای شرقی به‌طور چشمگیری از فاکتورهای منطقه‌ای، تاریخی و جغرافیایی و نیز سیاست‌های داخلی اثرپذیر است.
در بخش اول با عنوان «شکل‌گیری هویت فرهنگی و ملت‌سازی» در چهار فصل، تصورات بروکراتیک در شهر جهانی: هنر و فرهنگ در سنگاپور (فصل 1) نوشتة ترنس چونگ، تفاوت فرهنگی؛ هویت ملی و سیاست فرهنگی در تایوان (فصل 2) نوشتة لی جونگ وانگ، بازی‌های آنلاین و هویت‌های ملی چینی (فصل 3) نوشتة آنتونی فانگ، و برندسازی ملی در کره (فصل 4) نوشتة کیوون هونگ بررسی شده است.
بخش دوم به تمایلات میان فرهنگ و دولت اختصاص دارد و در چهار فصل موارد زیر پوشش داده شده است: فرهنگ و دولت از چشم‌انداز کره (فصل 5) نوشتة های کیونگ لی؛ تعامل و مطابقت: تئاتر سنگاپور به‌عنوان یک جامعة مدنی (فصل 6) نوشتة لورین لیم؛ بازگشت به شرق در سیاست فرهنگی: زمامداری فرهنگی و حکمرانی فرهنگی در تایوان و چین (فصل 7) نوشتة جری سی. وای. لیو؛ و تغییر پارادایم در سیاست فرهنگی محلی در ژاپن (فصل 8) نوشتة ماری کوبایاشی.
در بخش سوم و آخر این اثر با عنوان «ظهور سیاست صنایع خلاق»، چهار فصل زیر را می‌خوانیم: اصلاح نظام فرهنگی: فرهنگ، خلاقیت و نوآوری در چین (فصل 9) نوشتة مایکل کین و الن جینگ ژائو؛ صنایع خلاق، خوشه‌های خلاق در سیاست فرهنگی در شانگ‌های (فصل 10) نوشتة ژین گو؛ توسعة اقتصاد خلاق: رویکرد شبکه‌ای در پنج شهرداری در تایوان (فصل 11) نوشتة هسیائو لینگ چانگ؛ و صنعت فیلم در ژاپن؛ پیشروی بدون کمک فعالانه از طرف حکومت؟ (فصل 12) نوشتة نوبوکو کاواشیما.
در هر فصل، با وجود نویسندگان متعدد، ساختار یکدست تحلیلی و توصیفی عنوان مورد بحث با ارجاع به منابع مهم و به‌روز، نتیجه‌گیری و طرح پیشنهاد‌های اصلاحی، پی‌نوشت‌های احتمالی، و در انتها فهرست منابع حفظ شده است.
تمرکز اصلی اثر به پنج کشور چین، ژاپن، سنگاپور، کرة جنوبی و تایوان است. منطقة آسیای شرقی رشد و مدرن‌سازی سریع اقتصادی و تغییرات سیاسی و اجتماعی پویایی در دهه‌های گذشته داشته است و ظرفیت بالقوه و فعالانه‌ای در اقتصاد جهانی هم به‌عنوان تولیدکننده و هم به‌عنوان مصرف‌کننده به‌شمار می‌رود.
زهرا جلال‌زاده
کارشناس‌ارشد زبان‌شناسی
دیدگاهتان را بنویسید