سلسله‌نشست‌های کارگاهی «نظریه‌ها و روش‌ها»؛ جلسة ششم: نوشتار آکادمیک: آداب و اصول
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
ششمین جلسة سلسله‌نشست‌های کارگاهی «نظریه‌ها و روش‌ها» در روز دوشنبه 21 آبان 1397، با سخنرانی دکتر جواد شعرباف، استادیار گروه مطالعات فلسطین و معاون اداری و مالی دانشکدة مطالعات جهان، با عنوان «نوشتار آکادمیک: آداب و اصول» در تالار حنانة دانشکدة مطالعات جهان برگزار شد.
دکتر شعرباف سخنرانی خود را با ذکر نخستین تجربة حرفه‌ای نوشتاری خود در مطبوعات در دوران دانشجویی آغاز کرد. سپس، موضوع بحث خود را در هفت بخش تنظیم و عرضه داشت: انگیزه‌های نوشتن، پیشنهادهایی برای شروع نویسندگی، توصیه‌هایی کاربردی، مهم‌ترین اصول مقاله‌نویسی، تعریف مقالة علمی و انواع آن، ویژگی‌های مقالة علمی استاندارد علمی- پژوهشی، و اجزای پیشنهادی برای مقالة علمی.
در ادامه رئوس سخنرانی وی آمده است.
1. انگیزه‌های نوشتن
• انتقال و تبديل دانایی شخصي به دانش اجتماعي
• دفاع از اندیشه یا مقابله با ایده‌های مخالف
• انجام وظایف در محيط دانشگاهي و پژوهشي
• ارتقای مقام و موقعیت اداری، اجتماعی، سیاسی و جزآن
• نوشتن به قصد آموختن و آموزاندن
• نوشتن با مقاصد غیرعلمی (اظهار فضل و برتری، درآمدزایی، تصمیم‌سازی، مشاوره و جزآن)
• به اشتراک گذاشتن ایده‌ها
• فراتر بردن مرزهای دانش
• نوشتن به قصد مستندسازي
2. پیشنهادهایی برای نویسندگی
• مطالعة فراوان (مطالعة منابع دست اول و دانشگاهی)
• نوشتن بسیار (خلاصه‌نویسی، بازنویسی، تبدیل مقالة بلند به کوتاه، و حتی خاطره‌نویسی)
• انتظام و استمرار
• ارزیابی اهل فن
• پذیرش نقد و نظر صائب دیگران
• برنامه‌ریزی پیشینی (از کجا شروع کنم و به کجا ختم کنم؛ نقشة راه در حد اتود اولیه)
• ترسیم دقیق و ذهنی نقشة راه
• هدف‌دار بودن اثر و نوشته
• مخاطب‌دار بودن اثر
• چرایی و ضرورت تولید متن
• پشتکار بسیار (درس یکبار، تکرار آن هزار بار)
• مستندنویسی
• صحیح‌نویسی (از باب املا، انشا و دستور)
• کوتاه‌نویسی (جملات از ده کلمه فراتر نرود.)
3. توصیه‌های کاربردی
• شروع از مقالات کوتاه و محدود
• استفاده از جملات کوتاه
• پرهیز از گردگویی و کاربرد کلمات مبهم و چندپهلو و دارای ایهام
• پرهیز از عطف مکرر جملات به یکدیگر
• استفاده از کلمات و گزاره‌های ساده، صریح و بی‌ابهام
• ورود و خروج منطقی و انتظام نوشته
• تنظیم کلمات در جمله و جملات در یک بند (پاراگراف)
• مشورت با استادان و صاحب‌نظران پیش و پس از نوشتن و پذیرش نقد
• پذیرش نقد ناقدان. هیچ نوشته‌ای کامل نیست، حتی نوشتة شما!
• دم‌کشیدن مطلب برای مدتی و بازخوانی و سپس نشر آن
• پرنویسی و کم‌نشری تا حصول اطمینان حداقلی
4. مهم‌ترین اصول مقاله‌نویسی
• اراده و همت در انجام کار، نیت خیر و طلب تأثیرگذاری از خدا (پرهیز از کبر و ریا و غرور و خشونت کلامی و عقده‌گشایی و خودنمایی)
• انتخاب دقیق موضوع
• انتخاب مسئلة مناسب (تمایز میان سؤال و مسئله؛ ابتدا مسئله‌ای مطرح می‌شود؛ سپس، سؤال‌هایی در باب حل مسئله شکل می‌گیرد.)
• طرح سؤال و سؤال‌های مترتبط با مسئله (مقاله و پایان‌نامة علمی دارای یک سؤال و یک فرضیه و رسیدن به پاسخ یا پاسخ‌هاست)
• ارائة ذهنی پاسخ(های) مندرج
• انتخاب روش ارائه مطلب (توصیفی، تشریحی، تعلیلی، تحقیقی، تحلیلی)
• انتخاب نقشة راه مناسب (از جزء به کل، از کل به جزء، خطی، تلفیقی)
• انتخاب چارچوب کلی کار (درختی: بیان اصل کلی و جملات بعدی مفسر جملة نخست؛ ساختمانی: نوشتن با نقشة دقیق و از قبل طراحی‌شده؛ نقاشی: اتودزدن و طرحی کلی؛ پراکنده)
• انتخاب ابزار متناسب با روش (مصاحبه، پرسشنامه، تحلیل گفتمان، هم‌بستگی و جزآن)
• نوشتن مقدمه، سپس متن و در نهایت نتیجه‌گیری
5. تعریف مقالة علمی و انواع آن
مقالة علمی مقاله‌ای است که مبتنی بر معیارهای علمی؛ مقاله‌ای که توسط نشریات علمی و دانشگاهی معتبر و استاندارد پذیرفته شده باشد.
انواع مقالات علمی به‌شرح زیر است:
• مقالات علمی- پژوهشی
• مقالات علمی- ترویجی
• مقالات علمی- تخصصی
• مقالات علمی عمومی.
مقالة علمی- پژوهشی بر اساس معیارهای کمیسیون نشریات چنین تعریف شده است: «به نشریاتی اطلاق می‌شود که مقاله‌های آن به ارائة یافته‌های جدید علمی حاصل از طرح‌های پژوهشی، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های تحصیلی و سایر موارد پژوهشی اعم از پژوهش‌های بنیادی، کاربردی، تحلیلی، انتقادی، نقد و بررسی علمی کتاب، توسعه‌ای یا ارائة نظریه یا روش جدید در حل مسائل و توسعة علم یا فناوری می‌پردازد که از دو ویژگی اصالت و ابداع برخوردار باشد و با هدف پیشبرد مرزهای علمی و فناوری ارائه می‌شود.»
همچنین، نشریات علمی- ترویجی چنین تعریف شده است: «نشریاتی که مقاله‌های تخصصی آن به معرفی، ترویج و بسط آگاهی علمی در میان جامعة علمی مربوط می‌پردازد و سطح آگاهی‌ها و دانش را ارتقا می‌بخشد و افراد را با مفاهیم جدید علمی آشنا می‌سازد تا دانش بشری را اشاعه و نگرش عالمانه به جهان پیرامونی را تقویت کند.»
6. ویژگی‌های یک مقالة استاندارد علمی- پژوهشی
• پرهیز از سرقت علمی
• اصالت داده‌ها و محتوا
• دارای ایدة بدیع، بکر، کاربردی و غیرتکراری
• جمع‌آوری دقیق داده‌ها
• تدوین بر اساس روش علمی
• روش‌مندی مقاله
• حجم و اندازة مناسب (6000 تا 8000 کلمه)
• رعایت آداب نگارش و ویرایش
• انسجام محتوایی و ساختاری (نظم منطقی میان بخش‌های مختلف مقاله)
• نظم و انتظام و موقعیت قرارگرفتن دقیق کلمات، جملات و بندها
• امانتداری و رعایت اخلاق نگارش
• حفظ بی‌طرفی محققانه و رعایت انصاف علمی
• خلاقیت و نوآوری
• تناسب با نیازهای روز
7. اجزای پیشنهادی برای مقالة علمی
• عنوان
• مشخصات نویسنده(گان)
• چکیده
• کلیدواژه‌ها
• مقدمه
• طرح مسئله
• ضرورت و اهداف انجام این پژوهش
• سؤال‌های اصلی و فرعی
• فرضیه
• متون و پیشینة پژوهش
• طرح چارچوب نظری (بیان مطلب بدون چارچوب نظری ممکن نیست. چارچوب نظری پنجره‌ای است که از آن به بیرون می‌نگرید.)
• طرح دقیق روش تحقیق مورد استفاده
• بیان داده‌ها و بررسی یافته‌های علمی
• جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
• توصیه‌ها و پیشنهادهای کاربردی در این تحقیق و در تحقیقات آینده
• منابع
• پیوست‌ها
[/av_textblock]
[av_slideshow size=’featured_large’ animation=’slide’ autoplay=’true’ interval=’5′ control_layout=”]
[av_slide id=’6918′][/av_slide]
[av_slide id=’6921′][/av_slide]
[av_slide id=’6920′][/av_slide]
[av_slide id=’6917′][/av_slide]
[av_slide id=’6919′][/av_slide]
[/av_slideshow]
دیدگاهتان را بنویسید