دومین نشست تخصصی ترکیه شناسی| چشم انداز انتخابات 2023 ترکیه

نشست تحلیلی انتخابات 2023 ترکیه برگزار شد.

دومین نشست تخصصی ترکیه شناسی انجمن علمی مطالعات جهان، روز یکشنبه 17 اردیبهشت 1402 با همکاری دانشکده مطالعات جهان در تالار ایران این دانشکده برگزار شد.

دکتر رضا دهقانی انتخابات ترکیه را نه‌تنها یک موضوع مهم منطقه ای بلکه جهانی قلمداد کرد و علت این اهمیت را هویتی بودن این انتخابات دانست و نظام اقتدارگرای حزب عدالت و توسعه را یک سو و دموکراسی میراث آتاتورک را سوی دیگر این میدان برشمرد و اذعان داشت آقای کمال کلیچدار اوغلو به مثابه میراث دار این دموکراسی است.

مدیر نشست ترکیه‌شناسی این انتخابات را یک رفراندوم برای اردوغان و حزب عدالت و توسعه دانست.

دکتر اسدالله اطهری، دومین سخنران این نشست، سخنرانی خود را با پیچیده برشمردن این انتخابات آغاز کرد و تاکید کرد: ” پیچیده‌ترین و سخت‌ترین و بین‌المللی‌ترین انتخابات در ترکیه صورت می‌گیرد و از این جهت بسیار حائز اهمیت است که انگار تمام مردم ترکیه در خیابان‌ها هستند و اتفاقا در بحث اینکه چطور طرف بازنده را می‌توان قانع کرد که به خانه هایشان برگردند. این چیز جدید و عجیبی است، و حتی هر دو گروه از نوعی کودتا در شب 14 می صحبت می‌کنند. حتی مثلا هر دو طرف یکدیگر را متهم به یک کودتا در شب 14 می کرده‌اند، یعنی کلیچداراوغلو خود را پیروز میدان دانسته و گفته برای شادی به خیابان نیایید و بعضی از مساجد مانند مسجد اسماعیل آقا مسلح هستند. و همچنان گروه مخالف هم همینطور ادعا کرده‌اند و اینگونه است که این گروه در کودتای 2016 چون نتوانستند از نظر نظامی پیروز شوند در حال حاضر می‌خواهند از نظر سیاسی پیروز شوند.”

رئیس انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلمی، از بروز درگیری در کشور همسایه ابراز نگرانی کرد و اذعان داشت : تنها کشور همسایه ما که بنظر می‌رسد از نظر سیاسی ثبات دارد ترکیه است.

دکتر حسن صادقیان، تحلیل‌گر مسائل سیاسی ترکیه، در پاسخ به این سوال که “خانم آکشنر چرا میز شش گانه را ترک کرده و دو روز بعد مجدد به میز شش گانه برگشته و اینکه آیا این تاکتیکی برای راضی نگه داشتن جریان ملی گرا بوده؟ به بهای از دست دادن هسته ملی گرای حزب خوب در مجلس؟” تصریح کرد: حضور خانم آکشنر و حزب خوب در ائتلاف ملت قطعا دستاوردها و آسیب‌های خودش را به همراه دارد. این قطعا یک تاکتیک بود بدلیل اینکه می‌خواستند ائتلافی که ایجاد شده در مقابل ائتلاف جمهور و آقای اردوغان و آقای باغچه لی باشد؛ ولی اگر بخواهیم وزن سنجی انجام دهیم آسیب آن بیشتر از تاثیر مثبت آن است و این قطعا تاثیرگذار خواهد بود. این مورد شاید در حین رای‌گیری تاثیر چندانی نداشته باشد، ولی بعد از آن اگر اپوزیسیون پیروز شود ب تاثیرات منفی خواهد داشت. مهمترین موضوع نیز تقسیم منافع در آن بلوک 6 نفره است و آسیب‌های آن به شدت زیاد خواهد شد و بر این اساس برخی هم معتقد هستند که آقای اردوغان نیز همین اقدامات را پیش می‌برد و معتقدندکه اپوزیسون پیروز خواهد شد ولی چون یک اپوزیسون ائتلافی چندگانه و چند وجهی است، در 5 الی 6 ماه اول اگر همین ثبات هم حفظ شود به دلیل عدم هماهنگی میان احزاب ترکیه به سمت تشنج و درگیری خواهد رفت و دوباره فضا برای بازگشت آقای اردوغان و انتخابات زودرس فراهم خواهد شد، لذا این تاکتیک در عین اینکه مثبت است، آسیب آن در مراحل بعدی بیشتر نیز خواهد شد.

وی در ادامه افزود: بحث در مورد اینکه آیا اصلا کدام طیف برنده خواهد شد؛ اینکه حداقل در 200 سال اخیر فرآیند دموکراسی سازی را طی می‌کند و این 3 مرحله را طی کرده است، اول دگرگونی، بعد گذار و بعد هم مرحله تثبیت و تحکیم آن. ولی در این 100 سال هنوز به مرحله تحکیم نرسیده است، چرا؟ چون 5 وجه اصلی که برای تثبیت دموکراسی لازم است که بحث جامعه مدنی، جامعه سیاسی، جامعه اقتصادی، دستگاه های دولتی و حکومت داری هنوز  به این 5 وجه نرسیده‌اند و ضعف‌هایی در این 5 وجه وجود دارد. این مرزهای رضایت در مورد دموکراسی در دوره اردوغان به مرز فروپاشی رسیده است. اگر انتخابات سالم برگزار شود حداقل 60 الی 70 درصد مردم رضایتشان صلب شده و آقای کلیچدار اوغلو رای خواهد آورد.

دکتر رحمت حاجی مینه، دیگر میهمان این نشست، سخنرانی خود را در خصوص این انتخابات با مصاحبه‌های خیابانی ترکیه شروع کرد و تاکید کرد: فضای ترکیه بسیار متفاوت است. در مصاحبه های خیابانی ترکیه این نکته قابل توجه است که اکثرا معتقد بودند که کلیچدار اوغلو برنده انتخابات است، و فقط 2 نفر ادعا داشتند که اردوغان در نهایت برنده خواهد بود، به نظر این یک کد است. کدی است که 2 دهه حاکمیت حزب و عدالت و توسعه نشان داده است که آقای اردوغان مخصوصا بر اساس سیاست هایی که داشته است تا الان، مخصوصا تعریف 2023 به عنوان یک نقطه عطف مهم و حتی همین ساز و کاری که وجود دارد برای یک دوره دیگر نیز است. لذا علیرغم اینکه در حوزه نظرسنجی‌ها ما اینقدر شاهد این هستیم که اپوزیسیون برنده خواهد شد، ولی همچنان یک دیدگاهی نیز وجود دارد که آقای اردوغان برنده خواهد شد که آن دیدگاه یک پشتوانه تاریخی دارد. ما دو نتیجه خواهیم داشت، و بدترین نتیجه این است که آرا نزدیک بهم باشد یا اینکه تیم اپوزیسیون با اختلاف 1 الی 2 درصد برنده شود که این نیز بدترین وضعیت خواهد بود؛ چراکه در این‌صورت امکان ندارد که اردوغان و حزب عدالت و توسعه زیر بار برود. لذا انتخابات بسیار مهم است و تا روز آخر نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی ارائه داد. باید توجه داشته باشیم آنچه که در انتخابات تعیین کننده است احساسات است. یعنی اینکه کدام جبهه در برانگیختن احساسات و جمع آرا بتوانند موفق عمل کنند.”

مدیرگروه مطالعات انرژی مرکز خاورمیانه و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، سوال حضار در مورد رویکرد هرکدام از این دو طیف نسبت به کردها و منافع ایران را اینگونه پاسخ داد: “در بحث منافع در مورد ایران  من معتقدم که در ارزیابی این دو سناریو در هر پدیده‌ای قطعا هم تهدید وجود دارد و هم فرصت. یعنی ادامه کار با آقای اردوغان تهدیدها و فرصت های خودش را دارد و  پیروزی کلیچدار اوغلو نیز همینطور. اما در مورد اردوغان از این نگاه تهدید آقای اردوغان بیشتر است. مهمترین تهدید اردوغان بازگشت به خاورمیانه بود، یعنی هرجایی که ایران به راحتی پا می‌گذاشت آن ورود آقای اردوغان بود و این برای ایران تبدیل به چالش شد. یعنی قبل از آک پارتی و قبل از آقای اردوغان در منطقه چنین چالشی نداشتیم، لذا مهمترین چالش این بوده است.