برگزاری نهمین نشست مؤسسة مطالعات آمریکای شمالی و اروپا
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
نهمین نشست مؤسسة مطالعات آمریکای شمالی و اروپا، از سلسله‌نشست‌های مطالعات غربی با رویکرد ایرانی، با سخنرانی دکتر محمدرضا ریخته‌گران، دانشیار گروه فلسفة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی در روز دوشنبه 21 خرداد 1397 در تالار ایران دانشکدة مطالعات جهان با عنوان «گفتاری در باب فرهنگ و تمدن ایران» برگزار شد.
دکتر ریخته‌گران در مقدمة سخنرانی خود با دو نگاه سیاسی و فرهنگی به ایران، و ذکر مختصری از تاریخچة شکل‌گیری فلات ایران و امپراتوری بزرگ ایران، به سخن هگل دربارة ایران استناد کردند که «اصل تکامل با ایران آغاز می‌شود.» ایرانیان نخستین قوم تاریخ و نخستین امپراتوری ازمیان‌رفتة تاریخ بوده‌اند. موقعیت جغرافیایی ایران و قرارگرفتن آن در سر چهارراه عبور مشرق به مغرب، و شمال به جنوب سبب شده است که آثاری از این فرهنگ‌ها را دریافت و آثاری بر این فرهنگ‌ها برجای‌گذارد.
ایشان با بیان این مطلب که در حوزة تاریخ و تمدن می‌توان از شرق مطلق و غرب مطلق سخن گفت، شرق را به سه دستة شرق توران، شرق ایران، و شرق یونان تقسیم کرد که ایران در جایگاه میانة شرق است. دکتر ریخته‌گران با اشاره به شاهنامه انطباق این بخش‌بندی با شاه اسطوره‌ای ایران باستان، فریدون، را بیان داشت. دو بنیان تفکر چینی‌ها بر نیستی است و به آناتمان باوردارند و اعتقاد هندی‌ها به آتمان، خودواقعی است که جهت اثباتی و مثبت و عینی پیدامی‌کند. این کلیت مثبت را در ایران می‌یابیم که در آیین مزدایی به‌صورت دیانا تجلی می‌یابد. به اعتقاد زبان‌شناسان، دیانا با دین هم‌ریشه است. هر چه از شرق دور و به سمت غرب و یونان پیش می‌رویم، سیر از روح به سمت جسم صرف محقق می‌شود.
دکتر ریخته‌گران با بیان این مطلب که ایران وضعیتی میان جسم و روح است، با استناد به عرفان مرحلة برزخ میان روح و جسم را مقام دل نامید که هم وجوه جسمانی دارد و هم وجوه روحانی. لذا، تمدن ایران را تمدن عالم معرفی کرد که تمدن میانه است. استاد فلسفة دانشگاه تهران چشم دل در روح و چشم سر را در قدرت دانست و تمدن ایران را میان چشم سر و چشم سرّ عنوان کرد که جامع شرق و غرب است و وقتی چشم سر به‌کار می‌آید پای عشق نیز به‌میان می‌آید. ایشان سرزمین ایران را سرزمین عشق و خوان ایران را خوان عشق نامید. به بیان ایشان، ایران مجمع شرق و غرب است؛ عالمی که نه معقول محض است و نه محسوس محض، بلکه عالم مثال است که در اندیشة ایران مزدایی و شیعی محل بحث بوده است.
دکتر ریخته‌گران بخش دوم سخنان خود را به ایران اسلامی اختصاص داد؛ ظهور اسلام و مواجهه با اسلام و مطلق‌شدن حقیقت مقیدة دوره‌های قبلی و آنچه در فلسفه و عرفان به آن تغییر اسم و حقیقت می‌گویند. اسلام جامعیت ظاهر و باطن، و صورت و معنا و کلیت آن است. ایشان همچنین، دربارة روبه‌روشدن ایرانی‌ها با تصوف گفت هم در آیین مزدایی و هم در عرفان اسلامی سخن از عشق و حب است. دکتر ریخته‌گران با نقل از کلمن در کتاب چهار جلدی خود با عنوان اسلام ایرانی، گفت منظور از اسلام ایرانی اسلامی نیست که ایرانیان ساخته باشند، بلکه منظور مواجهة ایرانیان با اسلام است که در روح و وجود ایرانیان چه حادث کرد. هر قومی در مواجهه با اسلام صورت قومی خود را به آن می‌دهد. ایشان در باب تقدس زبان فارسی نیز آن را زبان دل و وجهة معنوی و باطنی اسلام دانست که سرانجام طایفة سلمان رواج خواهند داد و با ذکر آیة «به‌زودی خداوند قومی را می‌آورد که دوستشان می‌دارد و آن‌ها نیز او را دوست می‌دارند.» بیان داشت که بسیاری از مفسران این قوم را قوم ایرانی دانسته‌اند. همچنین، به نقش ایرانیان در ترویج اسلام و حتی صرف‌ونحو عربی پرداخت.
دکتر ریخته‌گران با انتقاد از اینکه امروز پیوند ما با ایران فرهنگی سست شده است، از کشمش پدیدآمده میان ایران سیاسی و ایران فرهنگی سخن گفت. به‌بیان ایشان، «نه‌آنکه ایران سیاسی مشکل داشته باشد، بلکه باید ضمن حفظ ارتباط با ایران فرهنگی، ایران سیاسی را نیز در جای خود داشته باشیم.»
در خاتمة نشست، پرسش و پاسخ نیز برگزار شد.
گزیده‌ای از کتاب‌ها دکتر محمدرضا ریخته‌گران به‌شرح زیر است.
- هویت غربی، پژوهشگان مطالعت فرهنگ و اندیشة اسلامی، 1394.
- هنر و زیبایی‌شناسی در شرق آسیا، فرهنگستان هنر، 1388.
- حقیقت و نسبت آن با هنر، سورة مهر، 1385
- هنر از دیدگاه مارتین هایدگر، فرهنگستان هنر، 1384.
- پدیدارشناسی هنر مدرنیته، نشر ساقی، 1382.
- منطق و مبحث علم هرمنوتیک، نشر کنگره، 1378.
همچنین از جمله مقالات چاپ‌شدة ایشان:
- نقش ویلهلم دیلتای در پایه‌گذاری علوم انسانی و دفاع از عینیت آن، غرب‌شناسی بنیادی، 1397.
- مبانی فلسفة تطبیقی از دیدگاه هانری کربن، فلسفه، 1384.
[/av_textblock]
[av_slideshow size=’extra_large’ animation=’slide’ autoplay=’true’ interval=’5′ control_layout=”]
[av_slide slide_type=’image’ id=’6040′ video=” mobile_image=” video_ratio=” title=” link_apply=” link=’lightbox’ link_target=”][/av_slide]
[av_slide slide_type=’image’ id=’6039′ video=” mobile_image=” video_ratio=” title=” link_apply=” link=’lightbox’ link_target=”][/av_slide]
[/av_slideshow]
دیدگاهتان را بنویسید