دکتر سعیدرضا عاملی، سخنران نخست مراسم افتتاحیة کنفرانس بین‌المللی مطالعات چین
دکتر سعیدرضا عاملی، سخنران نخست مراسم افتتاحیة کنفرانس بین‌المللی مطالعات چین، ضمن خوش‌آمدگویی به مهمانان داخلی و خارجی، خبر از تلاش جدی دانشکده برای راه‌اندازی رشتة مطالعات چین در دانشکدة مطالعات جهان داد. دکتر عاملی یکی از مشکلات امروز دنیا را در این دانست که کشورها شناخت درستی از یکدیگر ندارند و این عدم‌شناخت سبب پندارهای غلط از طرف مقابل می‌شود. لذا، هدف از تأسیس دانشکدة مطالعات جهان را کمک به شناخت بهتر سایر کشورها و رفع پندارهای غلط عنوان کرد.
دکتر عاملی یکی از مشکلات امروز دنیا را در این دانست که کشورها شناخت درستی از یکدیگر ندارند و این عدم‌شناخت سبب پندارهای غلط از طرف مقابل می‌شود. لذا، هدف از تأسیس دانشکدة مطالعات جهان را کمک به شناخت بهتر سایر کشورها و رفع پندارهای غلط عنوان کرد.
رئیس دانشکدة مطالعات جهان از توانایی‌های بالقوة چین و اهمیت مطالعات چین سخن گفت. چین دومین قدرت اقتصادی در دنیاست و بازار مبادلات چین را باید بازار نخست در جهان دانست. همچنین، اهمیت چین را در پهنه (صرف‌نظر از دریا، نخستین کشور به‌لحاظ دامنة گستردة خشکی و چهارمین کشور به‌لحاظ خشکی و دریاها پس از آمریکا، روسیه و کاناداست) و زبان آن (با 1 میلیارد و 700 میلیون گویشور چینی‌زبان، پرجمعیت‌ترین زبان جهان) یاد کرد. چین، به‌خصوص پس از 1979 تولدی تازه یافت و درهای خود را رو به جهان گشود و سیاست‌های جدیدی اخذ کرد و از تکرار تجربة دوران مائو اجتناب ورزید؛ دورانی که به کشتار 5/1 میلیون چینی بر پایة تسویه‌های ایدئولوژیکی انجامید. چین جدید گسترش طبقة متوسط را دنبال کرد، به‌طوری که این جمعیت به 300 میلیون نفر رسید و 400 میلیون نفر از خط فقر جداشدند که دستاورد مهمی است. چین امروز، یکی از بزرگ‌ترین کشورهای جهان به‌لحاظ حضور میلیاردهاست که نشان از چالش جدی برای فاصلة دهک‌های اقتصادی تلقی می‌شود؛ البته، ظرفیتی برای توسعة اقتصادی کشور نیز به‌حساب می‌آید.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی مهم‌ترین جنبة اهمیت چین را به‌لحاظ اندیشة انسان‌ها و سرمایة انسانی آن دانست که سخت‌کاری و پرکاری در آن بخشی از فرهنگ و غنی‌ترین سرمایة جهانی است، به‌طوری که چنانچه هر کشوری منابع کافی از آن دارا باشد، صاحب همه چیز است و چنانچه فاقد آن باشد، گویی صاحب هیچ چیز نیست.
جنبة مهم دیگر در نگاه به چین، رویکرد آن به جهانیشدن است و افزود: «در سخن از جهانیشدن، شاید نخستین کشوری که به ذهن ما خطور کند آمریکا باشد. ولی این واقعیت ندارد. جهانیشدن محصول انتقال از محدودبودن به یک موضع، به مواضع جهانی و با نگاه ارتباطی جهانیشدن در دورة جدید محصول ظهور صنعت هم‌زمان ارتباطات است که موجب فرامحلی‌شدن همة پدیده‌ها شده است. لذا، جهانی‌سازی خاص آمریکا نیست و سایر کشورها نیز می‌توانند جهانی باشند، از جمله چین جهانی، ایران جهانی، ژاپن جهانی و هند جهانی. بنابراین، جهانی‌شدن‌های دیگری نیز وجود دارند و خاص آمریکا نیست.»
چین امروز در پهنة جغرافیا پهن شده و از آفریقا تا آسیا و جادة ابریشم گسترش یافته است. سرمایه‌گذاری 200 میلیارد دلاری برای استقرار و بازسازی و توسعة جادة ابریشم در نظر گرفته شده است. این توسعه اهمیت بسیاری دارد؛ در عین حال، منطق مدیریتی جدیدی در جهان می‌طلبد.
به باور این استاد علوم ارتباطات، ملت‌های جهان امروز دیگر ملت‌های قبل نیستند، هوشیارتر شده‌اند و جامعة هنجاری، مخاطبی و توده‌وار گذشته تغییر کرده است و در حال تبدیل‌شدن به جهانی است که فرد تبدیل به کاربر و کنشگر فعال است و فرد در آن قدرت‌مند شده است. این امر همة کشورها را با چالش جدیدی مواجه کرده است. قدرت‌مندشدن فرد و توانایی و آگاهی فرد سبب اقدامات تأثیرگذار فرد در منطقه می‌شود، لذا ادامة سیاست‌های پیشین، کشورها را دچار مشکل خواهد کرد و باید به‌دنبال مدل جدیدی از جهان‌شدن بود.
به باور این استاد علوم اجتماعی، در سخن از جهانیشدن باید به این مهم توجه داشت که آیا جهانیشدن را با نگاه به گذشته دنبال می‌کنیم یا با رویکردی جدید بدان می‌نگریم. در نگاه گذشته، جهانی‌سازی محصول قدرت‌های بزرگ و تحت سیطرة سلطه‌گران و دیگری‌سازی جهان بود که پاسخ آن فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و افول سیاسی آمریکا در جهان بوده است. امروز، رئیس‌جمهور آمریکا به هر نقطه از جهان، حتی اروپا که می‌رود با اعتراضات عمومی گسترده مواجه می‌شود. همچنین افزود: «قاعده‌ای در مناسبات اجتماعی بیانگر آن است که به هر میزان که قدرت‌ها قدرت‌مندتر می‌شوند، به همان میزان نیز آسیب‌پذیر می‌شوند، به‌خصوص در جوامع جدید قدرت‌های بزرگ در معرض آسیب‌های بزرگ‌تری قرار دارند.»
به باور وی به‌رسمیت‌شناختن (recognition) بنیان ارتباط با دیگری است، حتی در سطح خانواده، ارتباطات ملی، منطقه‌ای و جهانی. وی نشانة اقتدار سالم در جوامع را به‌رسمیت‌شناختن اقلیت‌های قومی و دینی دانست و افزود: «در رویکرد جدید باید به دنبال الگویی باشیم که فضا، مکان و صدای مناسب را برای همگان فراهم کنیم، آن هم نه برای همة کشورهای جهان، بلکه برای تک‌تک افراد جهان.» در همین راستا جایگاه مسلمانان چین بسیار اهمیت دارد. باید توجه داشت که مسلمانان سابقة دیرینه‌ای در چین دارند و منطقة مسلمان‌نشین چین، منطقة ثروت‌مندی به‌لحاظ منابع نفتی است (نزدیک به 80 درصد کل منابع نفتی چین). نوع تعامل دولت چین با مسلمانان معیار خوبی برای توانایی مدیریت چندفرهنگی در چین جدید است.
دکتر عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، این نوع جهانیشدن را حلقة مفقود جهانیشدن دانست و افزود: «باید چین و سایر کشورها و ملت‌هایی که به‌دنبال جهانی‌شدن‌اند، تواضع در رفتار با دیگران و پرهیز از سلطه‌گری را پایة کار قرار دهند و الا بازخوردهای جهان جدید بسیار هوشمندتر و شدیدتر نسبت به نظام‌های سلطه‌گر خواهد بود. اگر تنها صحبت از سلطه کنیم، ارزشی به ارزش‌های انسانی نیفزوده‌ایم. بنابراین، باید به‌دنبال الگوی جدیدی از جهانیشدن باشیم که بر پایة همکاری و احترام متقابل میان کشورهای جهان استوار باشد.»
دکتر عاملی رابطة میان ایران و چین را رابطه‌ای کهن دانست که به 115 سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد که نخستین سفیر چین در دوران اشکانیان برای تجارت رمه‌ها و گله‌های اسب و بعدها ابریشم به ایران گسیل شد و جادة ابریشم شکل گرفت. در دوران پهلوی این رابطه تابع رابطة ایران و آمریکا بود و از 1949 تا 1971 با قطع رابطه ایران و چین مواجه بودیم و در این دوره با تایوان تبادل سفیر داشتیم. دکتر عاملی قوی‌ترین دورة روابط ایران و چین را در دوران جمهوری اسلامی دانست که حجم صادرات و واردات با ظرفیت صد میلیارد دلاری طراحی شده است و تا سقف 30 میلیارد دلار به فعلیت درآمده است. مهم این است که چین در تراز تجاری ایران بین 20 تا 25 درصد واردات و صادرات را به‌خود اختصاص داده است.
دکتر عاملی در جمع‌بندی سخنرانی خود افزود: «روابط خوب ایران و چین و رویکرد مشترک در روابط بین‌المللی (هم ایران مخالف نظام سلطه در منطقه است و هم چین) شکل‌دهندة روابط سیاسی مناسب‌تری است.» دکتر عاملی ابراز امیدواری کرد همراه با این کنفرانس بتوان با همکاری متفکران چینی و دولت چین اتاق فکر چین‌شناسی و رشتة مطالعات چین در این دانشکده دایر کرد. وی نیاز آینده را روابط دوتایی و چندتایی و همکاری‌های چندکشوری و منطقه‌ای دانست که با ایجاد ظرفیت‌هایی مثل رشته‌های چین‌هندشناسی، چین‌ژاپن‌شناسی دست‌یافتنی خواهد بود.
دیدگاهتان را بنویسید