نشست معرفی و نقد کتاب تاریخ مذهبی اروپا

[av_textblock size=” font_color=” color=”]
با همکاری مؤسسة مطالعات آمریکای شمالی و اروپا و انجمن ایرانی مطالعات جهان، نشست معرفی و نقد کتاب تاریخ مذهبی اروپا، با حضور دکتر محمدجواد محمدی، مترجم اثر و استادیار گروه مطالعات فرانسة دانشکدة مطالعات جهان، دکتر روح‌الله حسینی، استادیار گروه مطالعات فرانسه و رئیس مؤسسة مطالعات آمریکای شمالی و اروپا، و سید مسعود رضوی، پژوهشگر، نویسنده و کارشناس حوزة فعالیت فرهنگی در روز دوشنبه 23 مهر 1397 در تالار حنانة دانشکدة مطالعات جهان برگزار شد.

کتاب تاریخ مذهبی اروپا نوشتة پاتریسیا بریِل، و با ترجمه و تحقیق دکتر محمدجواد محمدی از فرانسه به فارسی، توسط انتشارات اطلاعات در سال 1396 با شمارة شابک 3-085-435-600-978 در 624 صفحه در قطع وزیری و با جلد گالینگور به چاپ رسیده است. اثر پس از مقدمة مترجم و مقدمة نویسنده، با بیانی موجز و روان به بیان تاریخ مذهبی اروپا از قرن اول میلادی تا قرن بیستم می‌پردازد. مقدمة نویسنده و هر فصل به گاه‌شماری نویسنده و یادداشت‌های مترجم برای خوانندگان فارسی‌زبان و تصاویر منتخب وی از نقاشی‌ها و آثار هنری برجسته و مربوط به آن قرن با چاپ رنگی ختم می‌شود. در انتهای اثر علاوه بر بیست نقشة مربوط، سه نمایة اشخاص، جای‌ها و کتاب‌ها، تنظیم شده است.

در ابتدای نشست، دکتر حسینی، این اثر را منبع مفیدی برای مطالعات حوزة اروپا و حتی جهان معرفی کرد. دکتر حسینی با ذکر این مطلب که تصاویر تاریخی اثر به مداقه و زحمت بسیار مترجم در جستجو و گزینش آن، به‌همراه یادداشت‌های مترجم به اثر افزوده شده است، این کار را بسیار فراتر از ترجمه خواند و وجه تحقیقی اثر ترجمه‌شده را ستود. وی در معرفی اهمیت و ضرورت اثر، به ذکر بخشی از مقدمة مترجم پرداخت: «مطالعة این اثر قطعاً در افزایش آگاهی ما نسبت به فرهنگ باختر مؤثر و سودمند خواهد بود؛ زیرا شناخت دین در یک جامعه، عمیق‌ترین لایه‌های فکری و فرهنگی آن جامعه را بر ما آشکار می‌سازد. از طرف دیگر، می‌دانیم جهان شرق و به‌ویژه دنیای اسلام در دو سدة اخیر، رابطه‌ای پیچیده و مبهم با مغرب‌زمین برقرار ساخته و اغلب بین تعامل یا تقابل سرگردان بوده است. شناخت غرب علاوه‌بر اینکه در تعیین نوع و چگونگی این رابطه راهگشا خواهد بود، به خودشناسی و هویت‌یابی جوامع شرقی و اسلامی نیز کمک خواهد کرد. خود را در آینة دیگران دین و پیراستن، برخاسته از فرهنگ قرآنی است. قرآن کریم دست‌کم در سیزده آیه، مؤمنان را به سیر و سفر در زمین و پند آموختن دعوت می‌کند. کتاب حاضر سیر و سفری آگاهی‌بخش و تجربه‌افزا در تاریخ است.»

دکتر محمدی، سخنان خود را با بیان این مطلب آغاز کرد که در همة رشته‌ها مادة تحقیق را در اختیار دارند، اما در تاریخ با موضوعی سروکار داریم که دیگر نیست و دستیابی به آن موضوع کار دشواری است، چون منابع تاریخی محدود و غالباً نیز گزینشی است و از طرفی، محدودیت مکانی دارد؛ مکان‌هایی که هرگز ندیده‌ایم، در حالی که وقایع با عوامل فرهنگی و اجتماعی آن جامعه پیوند عمیقی دارد. دکتر محمدی افزود: «یافتن آن نخی که این وقایع را به‌هم مرتبط کند، کار دشواری است و تاریخ‌نگاری هنری است که برقراری ارتباط میان وقایع را ممکن می‌سازد.»

مترجم اثر افزود محور این کتاب هویت مسیحی و مذهبی صرفاً اروپاست و بر این اساس تحولات، خاستگاه و سوگیری‌های آیندة اروپا را بررسی می‌کند. اثر حالت منقطع ندارد و در پیوندی منطقی حرکت می‌کند. دکتر محمدی مزید دیگر این اثر را مختصر و روان بودن آن برشمرد و گفت: «نگاه درون‌مذهبی ندارد؛ گاه انتقادی است و عینی و بافاصله.» وی نویسندة اثر را فردی محقق خواند که در این حوزه پژوهش جدی داشته است.

دکتر محمدی در ترجمه اثر بر حفظ روان‌بودن متن اصلی تأکید کرد و در خصوص تصاویر افزوده شده به اثر گفت: «از میان 2 تا 3 هزار تابلوی مذهبی بر پایة خالق اثر، موضوع، تاریخ، و مکان فعلی تابلو دست به انتخاب زدم که شش ماه کار چاپ اثر را به تعویق انداخت.» وی انگیزة خود را در افزودن یادداشت در انتهای هر فصل، ضرورت توضیح برخی موارد به خوانندگان فارسی برای درک بهتر مطالب عنوان کرد. وی با یاد از استاد ابوالحسن نجفی، کار ترجمة خود را متأثر از تعالیم استاد در درس ترجمه دانست.

آقای رضوی، که این اثر را به دقت مطالعه کرده و سه مقاله از آن به چاپ رسانده‌اند، سخنرانی خود را در دو بخش ارائه کرد. بخشی به معرفی اثر و ویژگی‌های آن اختصاص داشت و در بخشی دیگر به تاریخ‌نگاری ادیان و مذاهب در ایران و سابقه و اهمیت آن پرداخت.

وی در ابتدای سخنرانی خود گفت این اثر تاریخ ادیان و تاریخ مذاهب نیست، بلکه تاریخ مذهبی اروپاست با ادوار مختلف آن. در اروپا، در دوره‌ای فلسفه توفق داشته و در دوره‌ای دیگر نظامی‌گری و امروز علم و فناوری. وی با تأکید بر اینکه تمرکز مسحیت بیشتر در اروپا بوده و تحولات بسیاری را سپری کرده است، افزود منابع بسیاری در این حوزه در اروپا تدوین شده است و بر تاریخ دیگر نقاط جهان تأثیرگذار بوده‌اند.

رضوی با انتقاد از این امر که در زبان فارسی کتاب‌های مهم در این زمینه محدود است، این اثر ارزش‌مند را به دلیل نگاه منسجم به تحولات در اروپا ستود، به‌خصوص که در آن مواجهة ادیان با دیگر نقاط جهان نیز بررسی شده است. وی افزود الزامات عصر جدید در این کتاب به‌خوبی لحاظ شده و با نگارش پژوهانه در ادیان از بیرون به آن نگاه کرده است نه از درون.

در انتهای نشست مترجم و سخنران به سؤال‌های حضار پاسخ گفتند.
[/av_textblock]

[av_slideshow size=’featured_large’ animation=’slide’ autoplay=’true’ interval=’5′ control_layout=”]
[av_slide slide_type=’image’ id=’6714′ video=” mobile_image=” video_ratio=” title=” link_apply=” link=’lightbox’ link_target=”][/av_slide]
[av_slide slide_type=’image’ id=’6716′ video=” mobile_image=” video_ratio=” title=” link_apply=” link=’lightbox’ link_target=”][/av_slide]
[av_slide slide_type=’image’ id=’6715′ video=” mobile_image=” video_ratio=” title=” link_apply=” link=’lightbox’ link_target=”][/av_slide]
[/av_slideshow]