نشست ظرفیت‌های تجاری میان ایران و امریکای لاتین؛ فرصت‌ها و چالش‌ها
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
مرکز پژوهشی مطالعات کشورهای اسپانیایی‌زبان با همکاری دانشکدة مطالعات جهان و اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی تهران، نشست «ظرفیت‌های تجاری میان ایران و امریکای لاتین؛ فرصت‌ها و چالش‌ها» را در روز یک‌شنبه 24 بهمن 1400 به‌طور مجازی و با پخش زنده از شبکة اینترنتی دانشگاه تهران برگزار کرد.
ادارة این نشست را دکتر مریم حق‌روستا، رئیس مرکز پژوهشی مطالعات کشورهای اسپانیایی‌زبان دانشگاه تهران بر عهده داشت. سخنرانان این نشست عبارت بودند از دکتر محمد سمیعی، رئیس دانشکدة مطالعات جهان، دکتر نظر آهاری، مدیرکل ادارة امریکای وزارت امور خارجه، حجت‌الله سلطانی، سفیر ایران در ونزوئلا، سیدمحمدهادی سبحانی، سفیر ایران در کوبا، علیرضا قزیلی، سفیر ایران در مکزیک، و مهندس حسام‌الدین حلاج، معاون بین‌الملل اتاق بازرگانی تهران.
دکتر سمیعی، رئیس دانشکدة مطالعات جهان، ضمن معرفی فعالیت‌های دانشکده و 21 رشتة دایر در آن، اهمیت برگزاری این نشست‌ها را کمک به بازرگانان برای گسترش روابط اقتصادی ایران با دیگر کشورها عنوان کرد و افزود: «با توجه به تحریم‌های تحمیلی غرب بر علیه ایران، بازرگانان ایرانی در خط مقدم مبارزة اقتصادی قرار دارند. رسالت دانشگاه، به‌خصوص دانشگاه تهران، کمک به این عزیزان برای موفقیت هرچه بیشتر در این مبارزه و رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی کشور و به جریان درآوردن روابط تجاری خارجی است. در این عرصه دانشکدة مطالعات جهان، که دانشکده‌ای میان‌رشته‌ای و شبکه‌ای گسترده برای مطالعة جنبه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشورها و مناطق مهم جهان محسوب می‌شود، در کنار فعالیت‌های معمول آموزشی و پژوهشی خود، کمک به تسهیل این فرایندها را وظیفة خود می‌داند و در این جهت گام برمی‌دارد تا پنجره‌های جدیدی به‌روی جامعة ایران گشوده شود.» دکتر سمیعی در خاتمة سخنان خود، رشتة مطالعات امریکای لاتین را در دانشکده رشته‌ای فعال خواند و از خانم دکتر حق‌روستا و سخنرانان نشست تشکر و قدردانی کرد.
دکتر آهاری، مدیرکل ادارة امریکای وزارت امور خارجه، ضمن تشکر از دکتر سمیعی و دکتر سعیدرضا عاملی، رئیس پیشین دانشکدة مطالعات جهان، در درک اهمیت کشورهای امریکای لاتین، برگزاری این نشست را فرصتی مغتنم دانست برای تغییر نگاه‌ها از غرب به دیگر کشورها و بهره‌برداری از ظرفیت‌های آن‌ها در سیاست خارجی و دیپلماسی اقتصادی کشور که همسو با سیاست‌های دولت جدید است. وی افزود: «علی‌رغم بعد مسافت میان ایران و کشورهای امریکایی لاتین، نزدیکی فکری حاکم بر این کشورها و دیدگاه‌های ضدامپریالیستی، تنظیم روابط با امریکا، جنبش‌های آزادی‌بخش، نزدیکی فرهنگی و هویتی مردم، و تاریخ تمدنی طولانی، سبب شده است گرایش‌های مثبتی میان ایران و کشورهای امریکای لاتین برقرار باشد.» دکتر آهاری کشورهای لاتین را سه دسته دانست: کشورهای انقلابی که تجربة تحریم را داشته‌اند (نظیر نیکاراگوئه، کوبا، ونزوئلا، بولیوی)، کشورهای چپ‌گرا ولی دارای زمینه‌های مناسب اقتصادی و تجاری و برقراری روابط فرهنگی، و کشورهای راست‌گرا که مانند کشورهای اروپایی، درهم‌تنیده با ایران برخورد نمی‌کنند. وی عمدة چالش‌ها برای برقراری این روابط را در بعد مسافت دانست و بر تأمین زیرساخت‌ها و خطوط هوایی و کشتیرانی برای رونق اقتصادی و فعالیت گردشگری با امریکای لاتین تأکید کرد. به‌گفتة دکتر آهاری: «وجود گاه گرایش‌های ضدایرانی در کشورهای امریکایی، حاصل حضور کمرنگ ما و فعالیت‌های تبلیغاتی صهیونیستی و غرب است که لازمة حضور قوی‌تر فرهنگی ما را در این کشورها می‌طلبد.»
سلطانی، سفیر ایران در ونزوئلا، از فرصت‌های مناسب برقراری روابط با کشورهای امریکای لاتین سخن گفت و این کشورها را در عرصة سیاسی و اقتصادی رقیب و دشمن ایران ندانست و اظهار داشت با پایه‌ریزی مناسب می‌توان روابط پایدارتر و نهادینه‌تری با این کشورها برقرار کرد. وی کشورهای امریکای لاتین، آسیای جنوب‌شرقی و آفریقا را کشورهای هدف مناسبی برای توصیة صادرات با تنوع اقلام مختلف نفتی و غیرنفتی خواند و از فرصت‌ها در این عرصه سخن گفت. حمایت دولت ایران از برقراری روابط با کشورهای غیرغربی را نیز فرصت مناسبی برای برقراری روابط با کشورهای امریکای لاتین دانست. به‌طور خاص، برای برقراری روابط تجاری با ونزوئلا، تضامین و بسترهای حقوقی و قانونی با هدف صیانت از سرمایه و تجارت، را با امضای توافقنامه‌های پایه تأمین‌شده دانست. همچنین، ابراز داشت موافقنامة همکاری‌های بانکی نیز اندیشیده شده است. خط مستقیم تهران- کاراکاس، و عدم نیاز به دریافت روادید تا دو هفته و قابل‌تمدید تا یک‌ماه، برقراری خط کشتیرانی با همکاری بخش خصوصی، برقراری روابط بانکی مستقیم، و تغییر دیدگاه دولت ونزوئلا از نگاه سوسیالیستی به نگاه باز، دیگر مزیت برقراری رابطه با ونزوئلا برشمرد. وی افزایش بی‌سابقة حمل‌ونقل از چین، هند و ترکیه به ونزوئلا، و برقراری روابط گستردة سفارت ایران در ونزوئلا با بخش خصوصی را دیگر فرصت‌های مناسب خواند. سلطانی چالش‌های تجاری با ونزوئلا را چنین برشمرد: عدم‌ثبات قوانین و مقررات برای ثبات، عدم‌شناخت سلیقة بازار ونزوئلا و تطبیق با آن و ارسال نمونة کالا و حرکت هدفمند به‌سوی صادرات، و مهم‌تر ثبت محصولات با هدف استمرار صادرات از طرف تولیدکنندگان ایرانی. در نتیجه‌گیری، برقراری روابط تجاری با ونزوئلا را از مرحلة «می‌شود» به «شد» اعلام داشت و ابراز امیدواری کرد با همکاری اتاق بازرگانی و معرفی شرکت‌های مناسب ایرانی و تجمیع توان‌مندی‌های شرکت‌های ایرانی برای فعالیت در ونزوئلا شاهد نتایج اقتصادی خوبی باشیم.
سبحانی، سفیر ایران در کوبا، کوبا را تنها کشور کمونیستی غربی دانست که به‌لحاظ اقتصادی هنوز فضای کاملاً بازی ندارد. لذا، با توجه به روابط خوب سیاسی ایران با این کشور، واردات‌محوربودن کوبا و روبه‌رشدبودن این کشور را فرصت مناسبی برای فعالیت ایران در این کشور و ورود به دیگر کشورهای منطقه دانست. وی از عمده مشکلات اساسی در برقراری روابط تجاری با کوبا سخن گفت که می‌توان هریک را به‌منزلة فرصت قلمداد کرد: بیش از شش دهه تحریم‌های امریکا علیه این کشور، مشکلات همه‌گیری کووید 19 و ضربة آن بر صنعت خدمات و گردشگری که 70 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد، تغییرات اقلیمی و وقوع توفان‌های شدید و تخریب‌های ناشی از آن، سوءمدیریت و برنامه‌ریزی‌های نامناسب به‌خصوص تأثیر سوء آن بر بخش غیردولتی که دولت کوبا با تشکیل مناطق آزاد تجاری سعی در رفع آن و استفاده از سرمایه‌گذاری داخلی دارد. همکاری درازمدت ایران با کوبا در ساخت واکسن هپاتیت و کرونا، صادرات اقلام پتروشیمی و انواع محصولات غذایی، همکاری در معادن و فلزات غیرآهنی، ماشین‌آلات صنایع معدنی و صنایع کشاورزی، صادرات خدمات فنی و مهندسی و نیروی کار و تشکیل شرکت‌های مشترک در این زمینه، همچنین واردات محصولات معدنی، شکر، توتون، تنباکو، دستاوردهای بیوتکنولوژی، میوه‌های استوایی و کنسروها و آب‌میوه‌های آن، همکاری در حوزة انرژی‌های تجدیدپذیر از کوبا از مواردی بود که سفیر ایران در کوبا در گسترش روابط تجاری با این کشور از آن نام برد. وی از کنفرانسی مشترک با اتاق ایران در 3 اسفند دربارة صنایع غذایی خبر داد.
قزیلی، سفیر ایران در مکزیک، از جمله ظرفیت‌های مکزیک را چنین برشمرد: 125 بندر فعال در طول 11500 کیلومتر در سواحل اقیانوس اطلس و آرام، 65 فرودگاه بین‌المللی و 12 فرودگاه داخلی، حدود 30 هزار کیلومتر راه‌آهن، بیش از 135هزار کیلومتر جاده، 50 نقطة تبادل مرزی با ایالات متحده با سالانه بیش از 5 میلیون کامیون در تردد مشترک میان این دو که مکزیک را به کوریدور امریکا و کانادا بدل کرده است، دارای اقتصاد کاملاً آزاد و بازارمحور که آن را به پانزدهمین اقتصاد بزرگ جهان با 1 تریلیون و 669 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی مبدل کرده است و سومین اقتصاد در کشورهای امریکای لاتین، دارای نیروی انسانی جوان، دارای قدرت جذب سرمایه‌های خارجی و دارای ارتباط اقتصادی گسترده با تمام جهان از طریق قرارگاه تجارت جهانی. فرآوری غذا و تولید انواع نوشیدنی، قطعات اتومبیل و تلویزیون، نساجی، پوشاک، و صنایع نفتی و شیمیایی از عمده صنایع مکزیک برشمرده شد. وی مهم‌ترین اقلام صادراتی مکزیک را گوشت، دارو، پوشاک، صنایع نساجی، قطعات ماشین و ماشین‌آلات کشاورزی، و مهم‌ترین اقلام وارداتی را قطعات و لوازم جانبی خودرو، مدارهای الکترونیکی و مشتقات آن، محصولات شیمیایی و پلاستیکی نام برد. به‌گفتة قزیلی، در روابط تجاری ایران و مکزیک از سال 2010 تا 2020 گرچه توازن مبادلات به نفع ایران بوده است، متناسب با ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری دو کشور نیست و نوسان زیادی داشته است. وی مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به مکزیک را محصولات پتروشیمی، کود شیمیایی، به‌خصوص اوره، وازلین، پارافین، فرش، گلیم، کاشی و سنگ نام برد. مهم‌ترین اقلام وارداتی از مکزیک نیز سیمان، بتون، ترکیبات شیمیایی، الیاف، مواد اولیة سرامیک، قطعات و لوازم خودرو، لوازم‌التحریر، و تجهیزات الکترونیکی بوده است. سفیر ایران در مکزیک پذیرش استانداردهای مکزیک را برای صادرات فرصتی برای ایران دانست تا بتوان در بازارهای منطقه وارد شد. وی برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی را نیز در مکزیک لازم دانست. قزیلی برای دستیابی به راهبرد فعالیت در امریکای لاتین سه سؤال اساسی را مطرح کرد: چه انتظاری از امریکای لاتین داریم (در حوزة صادرات فعالیت کنیم یا واردات)؟ کدام دسته از کالاهای ضروری کشور را می‌توان از امریکای لاتین تأمین کرد (هدف‌گذاری)؟ جایگاه امریکای لاتین در روابط بازرگانی ایران چیست؟
مهندس حلاج، معاون بین‌الملل اتاق بازرگانی تهران، ضمن ابراز تأسف از اینکه گاه برای برقراری روابط تجاری و اقتصادی با کشورهایی ضعیف عمل کرده‌ایم که مسئلة اختلافات سیاسی سدی برای برقراری رابطه نیست، روابط تجاری با کشورهای امریکای لاتین را فرصتی مغتنم برای ایران دانست که به‌خوبی از آن استفاده شده است، به‌خصوص آنکه این کشورها در تلاش‌اند از سایة تسلط امریکا خارج شوند. وی بعد مسافت و دسترسی به نظام بازار و عدم شناخت از بازار امریکای لاتین و تنظیم سند پایه برای همکاری را چالشی دانست که ایران باید بر آن فائق شود. همچنین، انتقادها از سند 25 سالة همکاری با چین را بیشتر از این منظر مطرح کرد که انتخاب‌های ایران محدود بوده است، و با تنظیم سند همکاری بلندمدت با سایر کشورها می‌توان منافع ملی ایران را بهتر دنبال کرد. وی تنظیم پروژة مشترک با اتاق بازرگانی تهران و دانشگاه تهران را با راهبری و راهنمایی وزارت امور خارجه دستاورد مفیدی برای این نشست دانست. انتقاد دیگر مهندس حلاج، از ضعف ایران در شبکه‌سازی بود و همکاری با اتاق بازرگانی را برای تبدیل این ضعف به قوت پیشنهاد داد.
دکتر حق‌روستا، ضمن تشکر از دکتر سمیعی و سخنرانان حاضر در نشست، از ادامة این سلسله‌نشست‌ها دربارة امریکای لاتین خبر داد.
فیلم این نشست در آدرس زیر در دسترس علاقه‌مندان است.
[/av_textblock]
[av_slideshow size=’featured_large’ animation=’slide’ autoplay=’false’ interval=’5′ control_layout=”]
[av_slide id=’12515′][/av_slide]
[/av_slideshow]
دیدگاهتان را بنویسید