نخستین همایش بین المللی مطالعات فرانسه در دوران معاصر
همایش بین‌المللی مطالعات فرانسه در دوران معاصر، در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه ۱۱ و ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد.
در مراسم افتتاحیه، دکتر محمد سمیعی، ریاست دانشکده مطالعات جهان، ضمن خوشامدگویی به حضار از برگزاری این همایش به صورت حضوری ابراز خرسندی کرد و گفت: “من همیشه مدافع آموزش مجازی بودم اما حالا پس از دوران همه‌گیری کرونا و مجازی شدن اجباری دانشگاه‌ها، حضور را نعمت والایی در آموزش می‌دانم؛ زیرا، بخش عمده آموزش به حضور بستگی دارد.” او دیدن چهره‌های بشاش و علاقه‌مند به دانش و پژوهش و ارتباط چشمی با افراد را جذابتر توصیف کرد. دکتر سمیعی سپس زندگی بهتر را از فواید شناخت ملت‌ها عنوان کرد و گفت: “فهم و درک عمیق از یکدیگر مقدمة صلح، سازش و دوستی است. به همین دلیل این دانشکده همواره در جهت شناخت تمدن‌ها و کشورهای دیگر تلاش می‌کند؛ زیرا شناخت، مقدمه زندگی بهتر بوده و آینده روشن‌تری برای بشریت به ارمغان می‌آورد.”
وی در ادامه به معرفی همایش‌های آتی دانشکده پرداخت و گفت: همایش صلح و حل منازعه در روزهای ۸ و ۹ خرداد و همایش دیگری نیز در روزهای ۱۴ و ۱۵ آبان ۱۴۰۲ با عنوان همایش بین‌المللی ایران معاصر برگزار می‌شود که فرصت برای ارسال چکیده برای مورد اخیر هنوز باقی است.
دکتر سمیعی در بیان نقاط مثبت کشور فرانسه در اذهان ایرانیان اظهار کرد: “هیچگاه کشور فرانسه در ایران به عنوان کشوری استعمارگر شناخته نشده است. حتی در دوران قاجار و پهلوی، فرانسه را مأمنی برای رهایی از دول استعماری می‌دانستند. در حالیکه ذهنیت ایرانیان در مورد روسیه، انگلستان و آمریکا متفاوت است. آمریکا پس از کودتای ۲۸ مرداد در ایران یک قدرت استعماری به حساب می‌آید.” وی افزود: “ایرانیان فرانسه را مهد فرهنگ و علم دانسته و از جمله نشانه‌های آن بکارگیری بسیاری از واژگان تخصصی فارسی از زبان فرانسوی است.” او این موضوع را نشانة آشنایی ایرانیان با دنیای مدرن از طریق مفاهیم ساخته و پرداخته در فرهنگ فرانسه دانست.
وی ضمن اشاره به اینکه فرانسه در میان کشورهای دیگر البته از سابقه استعماری برخوردار است تصریح کرد: “اگرچه روابط ایران و فرانسه از افت‌وخیز بسیار برخوردار بوده و در دوران جنگ هشت ساله عراق و ایران، فرانسه به عراق کمک می‌کرد، ولی سابقه استعمارگری ندارد.” او وجود سوابق تلخ و شیرین در میان کشورها را امری طبیعی قلمداد و خاطر نشان کرد: “زمانی که من به عنوان نماینده ایران در اجلاس یونسکو شرکت می‌کردم، در زمینه قطعنامه‌های مرتبط با تنوع فرهنگی، فرانسوی‌ها با ایران همدل و به لحاظ فکری نزدیک بودند.”
ریاست دانشکده مطالعات جهان هدف این دانشکده را ورود به گفتگوی آکادمیک و نه عرصه سیاسی بین کشورها معرفی و تاکید کرد: “تلاش این دانشکده شناخت عمیق دنیا و گفتگو با آنهاست. زیرا معتقدیم گفتگو در همه عرصه‌ها تاثیرگذار است و دیپلماسی آکادمیک از جمله ابزارهای این دانشکده به‌شمار می‌آید.” وی در ادامه با اشاره به یک دانشمند فرانسوی گفت: “ژیل کپل کتاب‌های بسیاری دارد و معتقد است اگر در تاریخ جهان، اندلس جایی بود که بین تمدن اسلامی و اروپایی گفتگویی شکل گرفت باید این گفتگو احیا شود.” او به دانشمند دیگر فرانسوی به نام اولیویه روآ اشاره کرد که پس از چند سال زندگی با افغان‌ها قبل از جنگ طالبان و دیدار از دانشکده مفید قم، در یکی از سخنرانی‌های خود افق فکری دانشگاه‌های ایرانی را باز توصیف کرد و وجود برخی کتاب‌ها در کتابخانه دانشگاه مفید قم برای وی تعجب‌برانگیز بوده است.
دکتر سمیعی در پایان تاکید کرد: “این همایش دو روزه هر دو سال یکبار به همت آقای دکتر حسینی و گروه مطالعات اروپا برگزار خواهد شد و زمینه‌های مساعدی را برای گفتگو بین دو فرهنگ فراهم می‌آورد.” سپس ابراز امیدواری کرد این دو روز برای همگی مفید باشد.
سخنران بعدی دکتر روح‌الله حسینی، دبیر علمی همایش، ضمن تشکر از دکتر سمیعی ریاست محترم دانشکده، همکاران انجمن علمی زبان و ادبیات فرانسه، انجمن مطالعات جهان، پردیس ارس دانشگاه تهران، همکاران سازمان فرهنگ و ارتباطات، و کمیته اجرایی همایش، ابراز امیدواری کرد در این همایش دو روزه روزهای به‌یادماندنی و پرباری را برای حضار فراهم آورند.
سپس وی در معرفی همایش گفت: “در این دو روز با ۵۶ سخنرانی در دو سالن حنانه و ملل پذیرای حضار محترم خواهیم بود و به موضوعات متنوعی از جمله سیاست، فلسفه، و ادبیات عموماً با رویکردی تطبیقی پرداخته می‌شود.” او محدودیت زمان و تازگی همایش را دلیل نپرداختن به طیف وسیعی از موضوعات دانست و ابراز امیدواری کرد تا هنگام گفتگو در زمان پذیرایی‌ها موضوعات دیگر نیز مورد بحث و بررسی قرار گیرند.
دبیر علمی همایش تاکید کرد: “اینگونه همایش‌ها بهانه‌ای برای گفتگو، یادآوری دوستی‌ها و پیوندها، و پاسداشت همکاری‌ها نه فقط بین انسان‌ها بلکه بین کشورها است. به‌ویژه اینکه کشورهای فرانسه و ایران با وجود تمدن‌های بزرگ شایسته همکاری و دوستی و پیوند هستند.”
او همچنین روابط سیاسی میان ایران و فرانسه را دارای فراز و نشیب‌های بسیاری دانست ولی خاطر نشان کرد: “این دو کشور در دو قرن اخیر روابط علمی و فرهنگی خوبی داشته‌اند. روابطی که به شکل رسمی از دوره صفویه آغاز و در دوره قاجار و پهلوی اول گسترده‌تر و جدی‌تر شده، و همچنان نیز حائز اهمیت است.”
دکتر حسینی تصریح کرد: “اگرچه دو طرف گاه و بیگاه مواضع تندی علیه یکدیگر داشته و در روابط دچار تنش می‌شوند ولی، همچون زوجهایی که با قهر و آشتی‌های بسیار تا مرز جدایی پیش می‌روند ولی دوباره به هم بازمی‌گردند، می‌توان این روابط را البته از منظری بیشتر حسی و شهودی و فارغ از پیچیدگیهای موجود در روابط بین‌الملل و علم اقتصاد، در مجموع، مثبت ارزیابی کرد.” در این‌باره او شواهدی را از حوزه‌های مختلف سینما و ادبیات و حتی اقتصاد به‌عنوان نمونههایی از قبض و بسط در روابط دو کشور مثال زد. وی با تاکید بر اینکه این نظر و توصیف او یک بیان احساسی از وضعیت و روابطی است که از منظر علوم اقتصاد و سیاست، پیچیدگیهای بسیاری دارد، اشاره کرد که با مشاهده برخی از اتفاقات، و تامل در این فرازها و نشیبها، در حوزه‌های مختلف فرهنگی، هنری و حتی سیاسی و اقتصادی، این تعبیر و توصیف، خیلی هم بیراه نیست: “ما در سینما یک طیفی از فیلمسازان داریم که شیفته سینمای فرانسه هستند، و عموماً هم متهمند به روشنفکربازی، و تحت عنوان سینمای هنر و تجربه از آنها یاد می‌شود؛ از طرف دیگر چهره‌های مهمی هم هستند در سینمای ما که از سینمای فرانسه گریزانند (لااقل در بیان) و فکر می‌کنند، دلیل برخی از مشکلات سینمای ایران همین تاثیرات سینمای فرانسه و نگاه فرانسوی در سینمای ماست. همین وضعیت را به نوعی در ادبیات هم داریم. من همین صداها را در ادبیات هم شنیدهام. برخی معتقدند که سالها و بلکه دههها از مرگ ادبیات فرانسه می‌گذرد، و اهمیتی هم ندارد اگر در همین ۱۵ سال اخیر، ۳ نفر از برندگان جایزه نوبل ادبیات فرانسوی بودهاند. از طرفی دیگر، برخی به اصطلاح کشته مرده ادبیات فرانسهاند. در صنعت هم همینطور، به‌رغم دعواها و دلخوریهای فراوان از پژو و رنو از این سو، و بیوفاییها و قهرکردنها از آن سو، باز به محض عادی شدن شرایط، اولین خودروسازی که زنگ در خانه را میزنند، پژو و رنو هستند. این روابط هیجانی، احساسی، افراط و تفریطی، دلایل مختلفی دارد که می‌شود در این دو روز در مورد آن حرف زد”. حسینی اینگونه ادامه داد: “من گمان میکنم که این شاعرمسلکی ما، از هر دو سو، در این ماجرا بیتاثیر نبوده است. فرانسوی‌ها، به‌رغم افول شعر در آنجا، و به‌رغم دعوی منتقدان، همچنان در عالم غرب شاعرترین ملت‌ها هستند. همانطور که ایرانی‌ها در این سو، با شعر زیست می‌کنند. هیچ کجای جهان نیست که شاعری مانند حافظ از چندین قرن پیش در آن، همچنان در زندگی امروز آنها، در فال سر چهارراهها، روی سفرههای هفت‌سین، در شب یلدا و روی طاقچهها، اینگونه حاضر باشد. ما ملت شاعری هستیم. این را خیلیها از جمله داریوش شایگان با صدای بلند میگفتند و می‌گویند. و البته بسیاری از دردسرهای ما هم از همین جاست. به هر حال، اینکه ما در دورانی، نزدیک به دو قرن پیش، زبان فرانسه را به کمک شعر میآموختهایم از نوادر روزگار است”.
سخنران کلیدی مراسم افتتاحیه، دکتر محمدجواد ظریف، در سخنرانی خود با عنوان “رویکرد و گفتمان فرانسوی در مذاکرات برجام” ضمن تبریک به دانشجویان مطالعات فرانسه برای برگزاری این همایش تاکید کرد: “سخنان امروز من نه از موضع سیاسی بلکه از موضع شخصی و آکادمیک است.”
به عقیده وی عدم وجود تاریخچه ناخوشایند میان ایران و فرانسه از نکات مثبت در روابط ایران و فرانسه حداقل در دوران پس از انقلاب اسلامی بوده است. وی هدف خود را در این سخنرانی برداشت نیمهتحلیلی از فرانسه در برجام بیان کرد و افزود: “من می‌خواهم بدانم آیا می‌توان تصویری از کنشگری بین‌المللی فرانسه به دست آورد یا نه.”
وی در ادامه به روش مطالعاتی آمریکایی‌ها در کشورشناسی اشاره کرد و گفت: “آمریکایی‌ها روش‌های مذاکراتی کشورها را مطالعه و به‌صورت کتاب منتشر می‌کنند. موسسه آمریکایی صلح، کتاب‌های مختلفی به نام‌های روش مذاکره فرانسوی و رفتار مذاکراتی آلمان‌ها منتشر کرده و در واقع سعی می‌کنند رفتار فرانسوی‌ها و آلمانی‌ها در مذاکره را عمومی‌سازی نمایند.” سپس از آقای جان گیلبرت نام برد که مهمان اجباری ایران در دوران سفارت بوده و پس از بازگشت به کشورش نیز مسئول میز ایران در وزارت امور خارجه امریکا بود. جان گیلبرت کتابی درباره روش مذاکره با ایران نوشته و عمومی‌سازی غلطی از روش مذاکره ایرانی‌ها داشته است. به بیان ظریف، فرانسوی‌ها به این روش مذاکره، شیوه فرش فروشی و به اصطلاح انگلیسی carpet merchant می‌گویند. این نام را فرانسوی‌ها بر ایران گذاشتند و لغت آن هم فرانسوی است.
وزیر سابق امور خارجه ایران بر این نکته تاکید کرد: “من قصد ندارم جمع‌بندی شخصی از بیست و اندی سال گذشته در مورد نگاه فرانسوی‌ها به بحث هسته‌ای ایران داشته باشم ولی، ایران از سابقه طولانی در روابط هسته‌ای با فرانسه برخوردار است.”
ظریف در توضیح این سابقه طولانی گفت: “زمانی که شاه با آمریکا به نتیجه‌ای نرسید و آمریکایی‌ها آماده ورود به معامله هسته‌ای با ایران نبودند به فرانسه رفته و سهامی را خریداری کرد تا وارد بحث غنی‌سازی شود.” سپس افزود: “با نگاهی به مذاکرات نهایی شاه پهلوی می‌توان فهمید که فرانسوی‌ها در این زمینه نسبت به آمریکایی‌ها دست و دلبازتر عمل می‌کنند. بمب هسته‌ای اسرائیل هم به کمک نیروی هسته‌ای فرانسه تولید شده است نه آمریکا. چون فرانسوی‌ها در این حوزه نقش اشاعه‌دهنده دارند.” به بیان وی اصولا دانش اتمی برای فرانسه بسیار ارزشمند است. برای همین به‌رغم مواضع نسبتا لیبرال، فرانسه در حوزه هسته‌ای مواضع بسیار ناگواری برای کشورهای غیرهسته‌ای دارد.
وی تصریح کرد: “به‌رغم اینکه فرانسه در سال ۱۹۹۵ به‌عنوان عضو دائم شورای امنیت متعهد شده است که هیچگاه در برابر تهدیدات غیرهسته‌ای از سلاح هسته‌ای استفاده نکند ولی، همواره فرانسوی‌ها بر داشتن سلاح تاکید داشته و در دکترین هسته‌ای فرانسه این موضوع بارها تکرار شده است.” حتی در یک مورد بنا به اظهارات ظریف تایید هم شده است.
به بیان وی این سابقه فرانسه در کنفرانس بازنگری معاهده عدم اشاعه سلاح هسته‌ای یا NPT دیده شده است. و در اجلاس بازنگری، فرانسوی‌ها یکی از سخت‌ترین مواضع کشورهای هسته‌ای را داشته‌اند. او از چهار کشور کره شمالی، هند، پاکستان و رژیم صهیونیستی نام برد که مجهز به سلاح هسته‌ای هستند ولی به‌عنوان کشور دارنده سلاح هسته‌ای در NPT شناسایی نشده‌اند.
وی عضویت دائم در شورای امنیت و شناخته شدن به‌عنوان کشور دارنده سلاح هسته‌ای را برای فرانسه عنوانی پرستیژی و بسیار مهم و ارزشمند دانست و گفت: “من در اولین مذاکرات در شورای امنیت با اعضای ۳+۳، انتقادات بسیار جدی از روش برخورد شورای امنیت با ایران در جنگ ایران و عراق داشتم.” او به یاد آورد که وزیر خارجه فرانسه از اینکه به قطعنامه‌های شورای امنیت جسارت شده است برآشفته شد.
ظریف عضویت دائم در شورای امنیت و شناخته شدن به‌عنوان کشور دارنده سلاح هسته‌ای را برای روسیه نیز امری ارزشمند بیان کرد و ادامه داد: “با کمال احترام برای این دو کشور می‌گویم قدرت خارجی این دو کشور با قدرت آنها در شورای امنیت قابل مقایسه نیست.” سپس بر این نکته اذعان داشت: “پیشنهاد اینکه برجام هر ۶ ماه در شورای امنیت تایید شود مشترکا از جانب فرانسه و روسیه بوده است. چون این موضوع نقش شورای امنیت را برجسته می‌کند و این یکی از محورهای دوران کاری من با فرانسه در این بیست و اندی سال است.”
وی در این باره افزود: “محوریت در اعضای شورای امنیت برای فرانسه و روسیه عنصر بسیار مهمی در سیاست خارجی آنها به شمار می‌آید.” علت آن از نظر ظریف به عنوان ناظر این است که میزان قدرت آنها در داخل و خارج شورای امنیت تناسبی با هم ندارد. او تصریح کرد: “در خارج از شورای امنیت این دو کشور جزو پنج کشور اول در حوزه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی نیستند.”
او خاطر نشان کرد: “من قضاوت ارزشی ندارم. باید طرز عملکرد روسیه و فرانسه را بر اساس منافع ملی کشورشان بشناسیم و اگر کشوری توقعی غیر از این داشته باشد سخت در اشتباه است. در سال ۲۰۰۳ وزیر امور خارجه فرانسه به عنوان یکی از سه کشور اروپایی با انگلیس و آلمان به ایران آمد. فرانسه همواره دوست دارد نقش رهبری و برجسته داشته باشد.” به اعتقاد وی از این نظر عملکرد آنها مانند ایران است.
بنا به توضیحات ظریف، فرانسه همیشه نقش برجسته داشته و ساز مخالف می‌زند. از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ فرانسه رهبری گروهی را به عهده داشت که در برابر آمریکا ایستادند. آمریکا گروهی را به نام جی۴ شامل آمریکا، کانادا، استرالیا، و ژاپن تشکیل داده بود که قصد برخورد تندتری با ایران داشتند. ولی فرانسه گروه E3 را کنار هم نگه‌داشت. گاهی اوقات انگلیس به دلیل چسبندگی زیاد به آمریکا وقتی به سمت آمریکا رفت، فرانسه با کمک آلمان‌ها در برابر انگلیس ایستاد.
در این میان وی گریزی به بحث برجام زد و گفت: “در مذاکرات برجام فرانسه نقش محکمی داشت که ایران نباید به قطعنامه شورای امنیت توهین کند.” سپس به یکی از خاطرات خود اشاره کرد و ادامه داد: “در سال ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۵ به عنوان کاردار ایران به شورای امنیت رفته و به رئیس شورای امنیت که فرانسوی بود گفتم علیه ما از سلاح شیمیایی استفاده می‌شود. با اینکه این موضوع پروتکل ۱۹۲۵ ژنو بود به من گفت ما آمادگی و اجازه صحبت در مورد این موضوع را نداریم.”
به اعتقاد او در دوره ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ فرانسه نقش جالبی داشت. وقتی فهمید ما با آمریکا توافق کرده‌ایم برآشفت. فرانسوی‌ها متن توافق ما با آمریکا را خط خطی کرده و به عنوان اصلاحیه چیز سفیدی باقی نگذاشتند. به بیان ظریف برای فرانسه حضور در کنشگری اساسی بود تا محتوای کنشگری. او به خاطر آورد که همان روز در جلسه‌اش با فابیوس فقط در مورد پژو و رنو صحبت کردند و آقای کری از این موضوع خیلی عصبانی بود. وی تاکید کرد: “تا پایان مذاکرات هسته‌ای فرانسه نقش سختگیرانه‌تری نسبت به بقیه بازی می‌کرد.”
سپس ظریف به نقش اساسی فرانسه در دوره ترامپ برای ترمیم روابط آمریکا با ایران پرداخت و گفت: “آقای مکرون به طور شبانه به در اتاق آقای روحانی در هتل نیویورک رفت تا امکان گفتگو بین ترامپ و روحانی را برقرار کند. من را نیز به اجلاس گروه ۷ دعوت کرد تا بین من و ترامپ گفتگویی انجام شود. این تلاش او اگرچه به نتیجه نرسید ولی نشان می‌داد که فرانسه مایل به ایفای نقش است.”
بنا به اظهارات دکتر ظریف، فرانسه قصد دارد نقش رهبری را در اتحادیه اروپا به‌دست گیرد و در موضوعات مختلف ابتکار عمل داشته باشد. به عقیده وی اگر ایران درک صحیحی از گرایش‌ها و توانمندی‌های کشورها و علایق آنها داشته باشد تعامل بهتری با آنها خواهد داشت. و نباید قضاوت ارزشی نسبت به این گرایش‌ها داشته باشیم. او در توصیف رابطه میان آمریکا و اروپا در حوزه هنجارسازی و اجماع سازی بین‌المللی گفت: “هر زمان آمریکا در حوزه هنجارسازی مخالف اروپا بوده است آمریکا نتوانسته نظر خود را جامه عمل بپوشاند. در دوران انتقالی در زمانی‌که امریکا و اروپا در موضوعات متنوعی از جمله دیوان بین‌المللی کیفری، و قضیه هسته‌ای ایران نظر متفاوت داشته‌اند جدایی آمریکا از اروپا باعث ناکامی آمریکا در اجماع سازی جهانی شده است. در برجام هم همین اتفاق افتاد. ایران و اروپا با همکاری یکدیگر توانستند آمریکا را دو مرتبه در شورای امنیت شکست دهند. یکبار نیز آمریکا را در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با ۱۱۰ رای شکست دادند. و این توانمندی در اروپا و فرانسه وجود دارد.”
وی در پایان تاکید کرد: “در صورت شناسایی این توانمندی‌ها، ایران می‌تواند از آنها استفاده نماید. نباید از اروپا، روسیه و چین توقع رقابت نظامی، امنیتی و یا پولی و مالی با آمریکا داشت. اما می‌توان از آن ها توقعاتی در حوزه مزیت نسبی خودشان داشته باشیم و با شناخت این واقعیات رفتاری می‌توانیم رابطه مناسب‌تری با فرانسه برقرار نماییم.”
نخستین همایش دوسالانه مطالعات فرانسه با مشارکت حدود شصت سخنران از ایران و سایر کشورها در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در روزهای ۱۱ و ۱۲ اردیبهشت برگزار شد و مورد استقبال صدها نفر از اساتید، پژوهشگران و دانشجویان قرار گرفت.
مراسم اختتامیه نیز با سخنرانی دکتر شعیری ،دکتر دولت آبادی و دکتر حسینی برگزار شد.
مراسم اختتامیه دکتر حمیدرضا شعیری
استاد تمام دانشگاه تربیت مدرس و رئیس انجمن ایرانی زبان و ادبیات فرانسه
سخنرانی اول با موضوع «تبعیض و نژادپرستی فرهنگی»
دکتر شعیری درباره نوعی از نژادپرستی مدرن صحبت کردند که با نژادپرستی کلاسیک متفاوت است. در نژادپرستی کلاسیک موضوع تبعیض واضح و ملموس است؛ مثلا برتری رنگ پوست سفید بر سیاه. اما شکلی از نژادپرستی امروز در جوامع شکل می‌گیرد که فرهنگی است و اعلام هم نمی‌شود. درواقع، کسی آن را به عنوان نژادپرستی نمی‌شناسد، اما همه در عمق وجود به آن مبتلا هستند. این حس برتری به سه دلیل ایجاد می‌شود: ۱٫ بهتر بودن فیزیک، بدن و چهرۀ من نسبت به دیگری، ۲٫ بیشتر بودن قدرت بدنی من نسبت به دیگری، ۳٫ بیشتر بودن ثروت و امتیازات من در جامعه نسبت به دیگری. در این راه تبلیغات و رسانه هم اثر زیادی دارند. ایشان دربارۀ مقابله با این نوع از نژادپرستی صحبت کردند.
سخنرانی دوم با موضوع معرفی «انجمن ایرانی زبان و ادبیات فرانسه»
دکتر شعیری انجمن ایرانی زبان و ادبیات فرانسه و راه‌های دسترسی به آن را معرفی کردند (به آدرس https://aillf.com). حدود ۱۹ سال از عمر این انجمن می‌گذرد و دو دورۀ ۴ ساله خانم دکتر کهنمویی‌پور، یک دوره آقای دکتر احمدی از دانشگاه الزهرا، یک دوره خانم دکتر شاهوردیانی ریاست آن را به‌عهده داشتند. هم‌اکنون نیز دکتر شعیری ریاست آن را برعهده دارند. این انجمن در دوره‌های مختلف فعالیت‌های متفاوت داشته است؛ از جمله همایش‌ها، میزگردها، نشست‌های تخصصی و کارگاه‌ها. اطلاعات مریوط به همایش‌ها و نشست‌ها در کانال تلگرام (https://t.me/aillf) و صفحه اینستاگرام انجمن (@AILLF1382) اعلام می‌شود. دانشجویان نیز می‌توانند با ارسال پیام درخواست عضویت در تلگرام و اینستاگرام، و سپس پر کردن فرم و فرستادن مشخصات و تصویر کارت ملی در این انجمن عضو شوند.
انجمن دارای یک مجلۀ تخصصی به نام قلم ( به آدرس http://www.revueplume.ir ) است. مسئولیت کنونی مجله با خانم دکتر علوی و آقای دکتر عبدالهی است و دانشجویان، اساتید و دانش‌آموختگان حوزۀ زبان فرانسه (ادبیات، آموزش، ترجمه و مطالعات فرانسه) می‌توانند مقالات علمی-پژوهشی خود را به این مجله ارسال کنند.
برنامۀ بعدی انجمن مدرسۀ تابستانه‌ای به مدت ۳ شب و ۴ روز و به میزبانی دانشگاه بوعلی همدان است. هدف این دوره برگزاری گردهمایی و کارگاه در سه گرایش اصلی: ادبیات، آموزش زبان و زبانشناسی، و ترجمه و ترجمه‌شناسی فرانسه است. زمان ثبت‌نام این سفر علمی-توریستی در کانال تلگرام و اینستاگرام انجمن اعلام خواهد شد.
ایشان از ریاست دانشکده جناب آقای دکتر سمیعی برای همراهی و اجازۀ برگزاری این همایش در دانشکدۀ مطالعات جهان تشکر کردند. همچنین از اعضای هیأت مدیره انجمن زبان و ادبیات فرانسه برای همراهی‌شان تشکر کردند: آقای دکتر حسینی (دبیر علمی همایش)، آقای دکتر فارسیان، خانم دکتر هدا خیاط، خانم دکتر ساسانی، خانم دکتر مینا مظهری، خانم دکتر سحر وفایی (مدیر روابط عمومی انجمن)، آقای دکتر حسن زختاره.
در آخر از دبیر اجرایی همایش آقای دکتر دولت‌آبادی، و آقایان دکتر گشمردی، دکتر شاکری، دکتر یعقوبی، دکتر زیار و دکتر فرهادنژاد تشکر کردند.
دکتر هادی دولت‌آبادی
عضو هیأت علمی دانشکده مطالعات جهان و دبیر اجرایی همایش
برنامه ریزی و درخواست مجوز برای برگزاری همایش مطالعات فرانسه از بیش از یک سال پیش آغاز .شد پس از فرآیند اخذ مجوز و تشکیل کمیته اجرایی جلساتی با حضور اعضای این کمیته و اساتید متخصص برگزار شد و پس از تصمیم‌گیری در خصوص محورهای همایش فراخوان مقالات از مسیرهای مختلف دانشگاهی و پژوهشی داخلی و بین المللی و همچنین شبکه‌های اجتماعی از آذرماه ۱۴۰۱ انجام شد. ابتدا تاریخ ارسال چکیده ۱۵ بهمن ماه تعیین شده بود که با توجه به استقبال شرکت کنندگان دو بار و تا ۳۰ ام بهمن ماه تمدید شد هرچند پس از این تاریخ نیز چکیده‌هایی به دبیرخانه ارسال شدند که با توجه به موضوعات متنوع مورد بررسی و برخی مورد پذیرش قرار گرفتند فرآیند پذیرش چکیده‌ها پس از بررسی اولیه در دبیرخانه در جلسات کمیته علمی همایش انجام گرفت مقالاتی از چندین کشور نظیر فرانسه بوروندی قطر و الجزایر به دبیرخانه ارسال شدند. در مجموع ۱۳۰ پژوهشگر بر روی سایت همایش ثبت نام اطلاعات مقاله خود را وارد کردند و در این میان بیش از ۸۰ چکیده قابل قبول تشخیص داده شد که از میان آنها حدود ۶۰ عنوان مورد پذیرش نهایی قرار گرفتند.
از این تعداد پس از مشخص شدن عدم شرکت تعدادی از شرکت کنندگان خارجی که به دلیل عدم صدور ویزا یا عدم تامین مالی نتوانستند در همایش شرکت کنند و نیز برخی سخنرانان داخلی که به دلیل کسالت یا دلائل دیگر موفق به ارائه فایل نهایی ارائه خود نشدند ۵۶ عنوان در قالب دو پنل موازی در سالن های حنانه و ملل برای ارائه انتخاب شدند البته در این میان چند سخنران در آخرین لحظات به دلیل مشکلات کنسل شدن پرواز یا بیماری به صورت راه دور و ضبط شده مقاله خود را ارائه کردند. یکی از نکات ارزشمند این همایش استقبال بالای شرکت‌کنندگان و ثبت نام‌کنندگانی بود که برای بهره‌مند شدن از مطالب مفید و متنوع سخنرانی‌ها در این رویداد شرکت کردند آخرین رقمی که از تعداد ثبت نام کنندگان در اختیار من است ۱۶۰ نفر است که البته به این تعداد باید ۲۰ نفر دیگر هم اضافه کرد که با ارسال ایمیل علاقه‌مندی به شرکت در همایش را اعلام کردند ولی با توجه به تکمیل ظرفیت موفق به شرکت در همایش نشدند.
اساتید و مهمانانی از بیش از ۴۰ دانشگاه و پژوهشکده به ارائه سخنرانی پرداختند. در این میان جا دارد از گروه زبان فرانسه دانشگاه همدان تشکر ویژه داشته باشم و البته پوزش ویژه‌تر به دلیل برخی مشکلات پیش آمده و از صبر و متانت دانشجویان و اساتید عزیزشان تشکر میکنم. از اسپانسرهای همایش پردیس بین‌المللی ارس سرکار خانم دکتر امام جمعه انجمن ایرانی زبان و ادبیات فرانسه آقای دکتر شعیری و انجمن مطالعات جهان جناب آقای دکتر عاملی آقای دکتر شعرباف و خانم دکتر نوری تشکر ویژه دارم که اگر حمایتهای این عزیزان نبود برگزاری همایش بسیار دشوار می‌بود.
جا دارد از زحمات خانم جلال‌زاده در بخش تشریفات، خانم شیخایی در روابط عمومی، و آقای جاندوست در امور عمومی و کارپردازی به همراه گروه خدمات دانشکده آقایان افشاریان، بیات و علیاری و همچنین آقای شجاعی که در سمعی بصری و تدارکات بسیار همراه کادر اجرایی بودند تشکر فراوان کنم. تشکر ویژه هم از کادر انفورماتیک دانشکده به مدیریت خانم مهندس شفیعی که از چندین روز پیش از برگزاری در ضبط برخی سخنرانی‌ها و در تمامی لحظات پنل‌ها همراهی گرمی داشتند؛ از کادر اجرایی همایش دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری رشته مطالعات فرانسه و دانشجویان رشته‌های دیگر مطالعات جهان که در کادر اجرایی حضور داشتند بسیار سپاسگزارم همچنین از ریاست محترم همایش و ریاست دانشکده آقای دکتر سمیعی، معاونت اداری و مالی آقای دکتر رسولی نژاد، و مشاور امور بین الملل آقای دکتر سلطانی نژاد نهایت سپاس را دارم که از لحاظ مالی معنوی و تجهیزات دانشکده حمایتهای ویژه خودشان را دریغ نکردند سپاس ویژه از جناب آقای دکتر حسینی دبیر علمی همایش که ایده و پیگیری‌های ایشان این همایش را شکل داد و در تک‌تک مراحل برنامه‌ریزی و اجرا همیشه راهنمای گروه اجرایی بودند. سپاس از حضور تمامی ،عزیزان امیدوارم کمی و کاستی برگزاری همایش را علیرغم تلاش برای برگزاری به بهترین نحو به بزرگواری خودتان ببخشید.
سخن آخر: دکتر سیدروح‌الله حسینی
معاون علمی دانشکده مطالعات جهان و دبیر همایش سخنان خود را با شعری از شاملو آغاز کرد:
«…توان دوست داشتن و دوست داشته شدن
توان شنفتن
توان دیدن و گفتن
توان اندوهگین و شادمان شدن
توان خندیدن به وسعت دل
توان گریستن از سویدای جان
توان جلیل به دوش بردن بار امانت
آری انسان دشواری وظیفه است…
فرصت کوتاه بود و سفر جانکاه
اما یگانه بود و هیچ کم نداشت
به جان منت‌پذیرم و حق‌گزارم…»
این دفتر هم به پایان رسید، هم برای دانشکده و هم برای انجمن زبان و ادبیات فرانسه، ولی حکایت همچنان باقی است.
من خیلی اهل اعداد و ارقام نیستم، چون خیلی گویا نیستند. من به شازده کوچولوی سنت اگزوپری نگاه می‌کردم. شازده کوچولو می‌گوید: «افراد بالغ عاشق اعداد و ارقام هستند. وقتی به آنها می‌گویی که دوست جدیدی پیدا کرده‌ای، هرگز سؤالی درباره موضوعات و مطالب اصلی از تو نمی‌پرسند. هیچ وقت به تو نمی‌گویند : صدای او چطوری است؟ چه بازی‌ای را بیشتر دوست دارد؟ دوست دارد کلکسیونی از پروانه‌های متفاوت داشته باشد؟ در عوض، می‌پرسند : چند سالش است؟ چند تا برادر دارد؟ وزنش چقدر است؟ پدرش چه مقدار درآمد دارد؟ فقط با این اعداد و ارقام فکر می‌کنند دیگر همه چیز را در مورد او می‌دانند.»
من به عنوان دبیر علمی همایش، در کنار دوستانم آقای دکتر سمیعی رئیس همایش، آقای دکتر دولت‌آبادی دبیر اجرایی همایش و دانشجویان کادر اجرایی امیدوارم به رغم همۀ کاستی‌ها و نقص‌هایی که خودمان به آنها واقفیم، فقط خاطره‌ای خوش باقی مانده باشد. من همایش را علاوه بر اینکه محلی برای مبادلۀ علم و بحث دربارۀ موضوعات علمی می‌دانم، محلی برای ملاقات، تلاقی، گردهم‌آمدن، آشنا شدن و به قول شازده کوچولو راهی برای آموخته شدن می‌دانم. بنابراین من فکر میکنم که الان بیش از همه چیز، بیش از هر نکتۀ علمی که باید به دنبال آن هم باشیم، ما نیاز داریم که همدیگر را ببینیم و با هم آشنا شویم. یک مقدار به هم دل بدهیم که «زیباترین چیزها در دنیا قابل دیدن و لمس کردن نیستند. فقط با قلبمان می‌توانیم آنها را حس کنیم.» من حسم این هست که شما کمی قلبتان به روی ما باز شد. یعنی تعداد زیادی دوست جدید در دانشکدۀ مطالعات جهان پیدا کردیم. این دوستان یک زمانی فقط به زبان فرانسه علاقه داشتند. الان فکر میکنم که دیگر هم به تهران علاقه دارند، هم به دانشگاه تهران و هم به انجمن زبان و ادبیات فرانسه، هم به همدان فکر می‌کنند. من هر وقت جلوی دانشجوها می‌نشینم و چهرۀ بشاش و جوانی آنها را می‌بینم یاد چند ترانۀ فرانسوی می‌افتم از جمله:
“Hier encore, j’avais 20 ans…”
حتما یک روزی با احساسی نوستالژیک این شعر را می‌خوانید که روزی من هم ۲۰ ساله بودم… خیلی زود زمان می‌گذرد، این زمان را فقط برای آشنایی و دیدارها بگذارید. شعری هم از کتاب خودم انیشتین و عاشق بخوانم:
« عزیزم
هر وقت خواستی بیا
فرقی نمیکند
حالا، فردا یا حتی سال قبل
هر زمان که خواستی بیا
آخر
زمان به هم ریخته
و ابداً
مطلق نیست
باور کن
این را من نمیگویم
حرف اینشتین است
پس عجله نکن
هر زمان که خواستی بیا
دیروز، فردا یا هزار سال قبل…»
ما مهمان عزیزی هم از فرانسه داشتیم که از ایشان تشکر ویژه و دعوت میکنم از تجربة خود از حضور در ایران و احساسشان بگویند.
دکتر نسیما وهب آل ثامن
استاد روابط بین‌الملل از فرانسه
من خیلی از سفرم به ایران و بودن طی این دو روز در کنار شما خوشحالم. همانطور که قبلا هم به برخی از همکاران گفته‌ام من از پیش‌داوری دوری میکنم و سعی دارم خودم به عنوان کسی که در حوزه روابط بین‌الملل و ژئوپلیتیک فعالیت میکنم، جهان را ببینم. به عنوان اولین سفرم به ایران به هیچ‌وجه ناامید نشدم. بلکه برعکس خیلی هم خوشحالم. دخترم به من میگفت که نکند تو را در ایران بدزدند. چنین افکاری بیرون از ایران هست. البته من چنین فکری از قبل هم نداشتم. برای همین شجاعت به ایران آمدن را داشتم. در کل خیلی خوشحالم که طی این دو روز با افراد متعددی از جمله اساتید دانشگاه آشنا شدم. دوست دارم که بار دیگری هم بتوانم در آینده به ایران بیایم و اصفهان و تبریز را که خیلی درباره این دو شهر برای من گفته‌اند ببینم.
دیدگاهتان را بنویسید