سی‌وششمین نشست ژاپن‌شناسی: فعالیت‌های سالمندان ژاپنی
سی‌وششمین نشست ژاپن‌شناسی تحت عنوان “فعالیت‌های سالمندان ژاپنی” روز دوشنبه 30 مرداد 1402 به صورت حضوری و مجازی در دانشکدۀ مطالعات جهان برگزار شد.
در این نشست فعالیت‌های سالمندان ژاپنی از نگاه دو گردشگر ایرانی، محمد مهدی بقائی و هانیه خطیون که از 18 مارس سال 2023 سفر خود را آغاز کرده و مسیر4560 کیلومتری از جنوبی‌ترین نقطه سرزمین اصلی ژاپن، جزیره کیُوشُو[1] تا منطقه شمالی ژاپن یعنی هوکّایدو[2] را رکاب زدند، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
پس از گوش سپردن به آیاتی از قرآن مجید با خوش‌آمدگویی سرکار خانم دکتر پوررستمی به حضار و معرفی اجمالی سخنرانان، نشست آغاز شد.
در ادامه جناب آقای محمد مهدی بقائی با طرح این پرسش که چرا عنوان گزارش خود را سالمندان انتخاب کردند به شرح آن چه که در ادامه آمده است پرداختند.
جمعیت جهان به سمت سالخوردگی می‌رود و ژاپن یکی از کشورهاییست که زودتر از بقیه کشورها جامعه فوق سالخورده را تجربه کرده است. دلیل دوم ما برای انتخاب این مبحث اهمیت سالمندان در جامعه است. معتقدیم احترام و حفظ شان سالمندان نه‌تنها موجب قوام جامعه است بلکه مایۀ امیدواری جوانان است. دلیل سوم بخاطر آن است که همۀ ما کمابیش دوران سالخوردگی را تجربه خواهیم کرد. لذا بهتر است خودمان را آماده کنیم. دلیل آخر اینکه سالمندان ژاپنی کسانی هستند که ژاپن را به وضع کنونی رساندند. کسانی که تجربه جنگ جهانی را دارند و روزهای کار سخت را رقم زدند. سالمندان کنونی ژاپن در واقع همان جوانانی هستند که ژاپن پس از جنگ را ساختند و باعث توسعه و رشد و شکوفایی آن شدند.
رسم بر اینست که گردشگران از شهرهای بزرگ و اصلی دیدن کنند، اما برای لمس ژاپن واقعی باید از روستا‌ها و شهرهای کوچکتر دیدن کرد. در طی مسیر حضور پررنگ و فعال سالمندان ژاپنی چشمگیر، جالب و قابل تامل بود. سکون و رخوتی در آنان دیده نمی‌شد و پرقدرت، پرانرژی و با سرعت در حال انجام فعالیت‌های روزانه‌شان بودند. انگیزه و استحکام شخصیتی باورنکردنی‌ای درکهنسالان هشتاد و نود ساله ژاپنی دیده می‌شد. همچنین آنان در فعالیت‌های داوطلبانه در قالب راهنمای گردشگری، نظافت محیط شهری در قالب تشکل‌های محلی، مراقبت از دانش‌آموزان هنگام عبور از خیابان و مانند این با وقار، جدیت، نظم و انظباط مثال‌زدنی مشغول بودند. گروهی دیگر از آنان به‌طور جدی در انجام و آموزش فعالیت‌های ورزشی و یا هنری مانند نقاشی در طبیعت، سفالگری و حتی داستان‌سرایی همانند نقالی ایرانی فعال بودند. برای مثال پیرمردی با نصب تصویری از جنگ دان نو اورا[3] بر پشت دوچرخه‌اش درحال توصیف آن واقعه بود.
اما در مورد گذشتۀ ژاپن باید گفت که میانگین امید به زندگی در دهۀ پنجاه قرن بیستم پس از جنگ جهانی برای آقایان 63 و برای خانم‌ها 67 سال بود. در اوایل دهه شصت قرن بیستم در حدود هشتاد درصد از سالمندان ژاپنی با فرزندان ارشد خود زندگی می‌کردند و بیمه، تنها نیمی از هزینه‌های درمانی آنان را پوشش می‌داد. به همین خاطر حمایت از آنان برای خانواده بسیار دشوار بود و بسیاری از آن‌ها قربانی بی‌توجهی و بدرفتاری مراقبان خود و خانواده‌هایشان که درگیر فقر شدید و یا مشغلۀ کاری زیاد برای تامین معاش بودند می‌شدند. سوء تغذیه و امکانات بهداشتی ضعیف اغلب باعث زخم بستر شدید افراد سالمند بیمار می‌شده است. در جامعۀ آن زمان ژاپن به سبب فقر شدید، کمبود زمان و منابع برای مراقبت از سالمندان و فقدان جایگزین‌های عمومی، سالمندان به‌حال خود رها می‌شدند.
در گذشته در ژاپن به‌هنگام قحطی، شرایط سخت مالی و عدم توانایی خانواده در تامین معاش، تلاش می‌کردند تا با فرستادن فرزندان به خانواده‌های ثروتمند و یا رهایی سالمندان در کوه (اوباسوته‌یاما[4]) که برخی از آن به‌عنوان افسانه و برخی واقعیت یاد می‌کنند، افراد اضافی یا به اصطلاح دهان‌های اضافه در خانواده را حذف کنند که به این‌کار کوچی‌هِراشی[5] می‌گویند.
در نهایت جمع‌بندی آقای بقایی بدین‌صورت بود.
ژاپنی‌ها از سرباربودن متنفرند و تا آخرین لحظه سعی می‌کنند مفید و فعال باشند و کار کنند. سالمندان ژاپنی نیز با خودمراقبتی و وابستگی کمتر به حمایت‌های دولتی مورد احترام و الهام‌بخش هستند. سبک زندگی و تجربۀ آنان به ما می‌آموزد که چگونه نیازمند دولت و خانواده نباشیم.
درادامه خانم خطیون چند کتاب در مورد سبک زندگی ژاپنی معرفی می‌کنند: -چرا مردم اوکی‌ناوا پیر نمی‌شوند؟ -هنر زندگی به سبک ژاپنی -کتاب ایچی گو ایچی‌ئه که سبک زندگی ژاپنی‌ها را شرح می‌دهد و کتاب فوکوشیما که به شرح تلاش‌های مردم پس از حادثه فوکوشیما می‌پردازد.
نشست با پخش ویدیو کوتاهی از سفر سخنرانان و پرسش و پاسخ و همچنین اهداء لوح تقدیر و نشان دانشگاه از طرف سرکار خانم دکتر پوررستمی و جناب آقای دکتر گل محمدی به جناب آقای محمد مهدی بقائی و سرکار خانم هانیه خطیون پایان یافت.
[1] Kyūshū
[2] Hokkaidō
[3] Dan-no-ura
[4] ubasuteyama
[5] kuchiherashi
دیدگاهتان را بنویسید