سی‌وسومین نشست ژاپن‌شناسی: مسلمانان در ژاپن
سخنران سی و سومین نشست ژاپن شناسی، مایوکو تاناکا معاون مدیر بخش دوم خاورمیانه در جایکا که به واسطه کار و موقعیت خود در رابطه با مسلمانان در جامعه ژاپن مطالعاتی داشته‌اند.
دین در ژاپن
شینتو و بودیسم بیشترین پیروان مذهبی جامعه ژاپن را تشکیل می‌دهد. شینتو آیینی ژاپنی است و اما بودیسیم در قرن ششم به واسطه چین و کره وارد ژاپن شده‌است. در طول تاریخ ژاپن شینتو و بودیسم در کنار هم زیسته‌اند. با آنکه طبق گزارش مرکز تحقیقات اجتماعی ژاپن (jgss) در سال 2015، 68.6% از مردم ژاپن پیرو هیچ دینی نیستند بر اساس گزارش‌های دولتی در سال 2022 میزان وابستگی‌های دینی از جمعیت 125 ملیونی ژاپن به دین شرح است. 49% شینتو، 46% بودیسم، 1% مسیحیت و 4% دیگر ادیان. البته بسیاری از مردم ژاپن در این نظرسنجی گرایشات دینی خود را همزمان متوجه به شینتو و بودیسم دانسته‌اند.
جدایی دین از دولت در قانون اساسی ژاپن تصریح شده است. زندگی معاصر مردم ژاپن آمیخته با ادیان مختلف است، مانند جشن گرفتن کریسمس، رفتن به معبد در اولین روز سال جدید، مراسم شیچی‌گو‌سان که در آن خانواده‌ها کودکان سه،پنج، هفت ساله خود را به معابد شینتو و بودایی می‌برندند تا برای ادامه زندگی سلامتی و تندرستی آنها دعا کنند. همچنین بر اساس آیین بودیسم اجساد مردگان سوزانده می شود. و اما اسلام، اسلام دین شناخته شده‌ای در بین مردم ژاپن نیست. دور بودن از خاورمیانه یکی از دلایل آن است. مظاهر اسلامی مانند پوشش سر در ژاپن بسیار جلب توجه می‌کند. در اخبار معمولا نام اسلام با تروریسم همراه است که بر تصویر مردم ژاپن از مسلمانان تاثیر گذاشته‌است با این حال در ژاپن اسلام هراسی وجود ندارد.
رویارویی ژاپن با اسلام
در اواخر قرن نوزدهم ژاپنی‌ها با مسلمانان روبرو شدند، و به منظور آگاهی بیشتر از کشورهای مسلمان سیاست مصالحه‌جویانه‌ای در برابر آنان اتخاذ کردند. در سال 1890 زمانی از طرف امپراتوری عثمانی یک کشتی نیروی دریایی به منظور ادای احترام به سفر شاهزاده ژاپنی کوماتسو آکی‌هیتو[1] به امپراتوری عثمانی به ژاپن اعزام شد. کشتی این گروه اعزامی در راه بازگشت در امتداد ساحل استان واکایاما دچار حادثه شد و کشته‌های بسیاری بر جای گذاشت . اما آن تعدادی که نجات یافته بودند در سال 1891 توسط نیروی دریایی امپراتوری ژاپن به امپراتوری عثمانی بازگشتند. شوتارو نودا[2] ، روزنامه‌نگاری که آنها را همراهی می‌کرد، در طول اقامتش در پایتخت عثمانی، مسلمان شد. و همچنین تاروجیرو یامادا[3] که با به همراه داشتن هدایایی برای امپراتوری عثمانی عازم شده بود به مدت بیست سال در آن جا زندگی کرد بود و به آیین اسلام روی آورد. به نظر می‌رسد ایندو اولین مسلمانان ژاپنی باشند.
از بعد از جنگ جهانی دوم مطالعات اسلامی در ژاپن گسترش پیدا کرد و تعدادی مسجد نیز ساخته شدند. به علت شکوفایی اقتصادی ژاپن و نیاز به نیروی کار در دهه هشتاد قرن بیستم مسلمانان زیادی از ایران پاکستان و بنگلادش راهی ژاپن شدند و تعدادی از آنان با ازدواج با بانوان ژاپنی تشکیل خانواده دادند. جمعیت مسلمان در ژاپن در سال 1995 چیزی در حدود چهل هزار نفر بوده‌است. به دلیل نیاز مجدد ژاپن به نیروی کار جمعیت مسلمانان که اغلب از کشور اندونزی راهی ژاپن می‌شوند افزایش یافته است. به دلیل سیاست‌های دولت ژاپن در بخش گردشگردی جمعیت گردشگران مسلمان که اغلب از کشورهای اندونزی و مالزی هستند نیز بسیار افزایش یافته‌است. به همین خاطر برای فراهم آوردن شرایط و امکانات مورد نیاز مسلمانان تلاش‌های گسترده‌ای مانند فراهم آوردن غذای حلال و نمازخانه در حال انجام است.
در حال حاضر حدود دویست هزار نفر مسلمان در ژاپن زندگی می‌کنند. این فقط به دلیل مهاجرت نبوده و شامل فرزندان مسلمانانی که با همسران ژاپنی در ژاپن تشکیل خانواده داده‌اند نیز می‌شود. پیش‌بینی می‌شود که تعداد مسلمانان تا سال 2050 به سی‌صد هزار نفر و یا حتی بیشتر نیز برسد. نیمی از جمعیت مسلمان در ژاپن ساکن توکیو هستند، پس از توکیو، اوساکا و ناگویا بیشترین جمعیت مسلمان را در خود جای داده‌اند.
کهن‌ترین مسجد ژاپن در شهر کوبه توسط یک فرد هندی در سال 1935، مسجد ناگویا در سال 1936 و مسجد توکیو درسال 1938 بنا شده‌است. از 1980 تا به امروز دولت کشورهای اندونزی و عربستان سعودی در ساخت مسجد در ژاپن فعال بوده‌اند. همچنین مسلمانان ساکن ژاپن نیز در تلاش برای ساخت مسجد بوده‌اند و تلاش آنها در دهه نود قرن بیستم منجر به ساخت ده مسجد شده‌است.
مشکلات جامعه مسلمان در ژاپن
در مدارس دولتی ژاپن در مقطع ابتدایی و متوسطه اول وعده ناهاری در بین دانش‌آموزان توزیع می‌شود و خانواده‌های مسلمان خواهان آن هستند که خود برای فرزندانشان ظرف غذا آماده کنند تا از حلال بودن آن اطمینان خاطر داشته‌باشند. داشتن حجاب به همراه یونیفرم مدرسه، کلاس‌های ورزش در مدارس مانند شنا که تفکیک جنسیتی در آن وجود ندارد از دیگر مسائل پیشه رو خانواده‌های مسلمان است و البته مدارس نیز برای رفع این مشکلات همراهی می‌کنند.
جامعه مسلمانان در ژاپن درخواست دریافت خدمات پزشکی از پزشکان و پرستاران هم‌جنس را دارند. می‌توان گفت تقریبا همه اجساد در ژاپن سوزانده می‌شوند، و برای تدفین اجساد مسلمانان محدودیت‌های قانونی و همچنین مخالفت‌هایی از طرف مردم ژاپن وجود دارد. نسل دوم مسلمانان ساکن ژاپن که حاصل تشکیل خانواده بین یک مسلمان خارجی و همسری ژاپنی بوده، با مسائلی همچون بحران هویت روبه‌رو هستند.
[1] Komatsu akihito
[2] Shotaro noda
[3] Tarojirou yamada
دیدگاهتان را بنویسید