سومین نشست از سلسله‌نشست‌های ژاپن‌شناسی؛ نقد و معرفی دو کتاب
سومین نشست از سلسله‌نشست‌های ژاپن‌شناسی، با موضوع نقد و معرفی دو کتاب، در روز دوشنبه 27 خرداد 1398 در تالار ایران دانشکدة مطالعات جهان برگزار شد.
در آغاز نشست دکتر ناهید پوررستمی– معاون آموزشی، پژوهشی و تحصیلات تکمیلی دانشکده و استادیار گروه مطالعات ژاپن- بررسی ژاپن از جوانب مختلف و به‌اشتراک‌گذاشتن دانش خود دربارة ژاپن را هدف این سلسله‌نشست‌ها عنوان کرد، از جمله معرفی آثار فارغ‌التحصیلان این رشته چه در دانشکدة مطالعات جهان و چه در دانشکدة ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه. دکتر پوررستمی نقش انتشارات را در به‌اشتراک‌گذاشتن دانش و دانسته‌های خود با دیگران و کمک به آن‌ها و حتی کمک به خود نگارنده بسیار مهم عنوان کرد و با ذکر حدیثی از امام صادق (ع) افزود: «آنچه در ذهن می‌گذرد چون گنجشک کوچکی است که زود می‌پرد. نوشتن آن همچون نخی خواهد بود که به پای آن بسته شود و آن را حفظ خواهد کرد.»
در این نشست کتاب آموزش زبان ژاپنی در 60 روز با حضور نویسندة آن معرفی و کتاب ایران ابرکشور فردگرایی؛ مردمان اجتماعی مردم‌گریز، نقد و بررسی شد.
دکتر پوررستمی در خصوص کتاب ایران ابرکشور فردگرایی؛ مردمان اجتماعی مردم‌گریز، نوشتة دکتر یوکو ایواساکی که در سال 2015 در ژاپن منتشر شده است، نخست به معرفی نویسنده پرداخت. خانم ایواساکی در رشتة زبان فارسی از دانشگاه توکیو فارغ‌التحصیل شده است. سپس، تحصیلات تکمیلی خود را در رشتة اقتصاد پی‌گرفت. حوزة تحقیقی وی دربارة اقتصاد ایران، به‌خصوص نساجی و مباحث سرقفلی، است. وی که به‌مدت 2 سال پیوسته در ایران زندگی کرده و سال‌ها اقامت کوتاه‌مدت داشته است، نتیجة مشاهدات خود را در این مدت در غالب سفرنامه منتشر کرده است. به گفتة دکتر پوررستمی به نقل از ایواساکی که دوبار نیز به دانشکدة مطالعات جهان آمده است، ایواساکی در زمان وقوع انقلاب در ایران بوده و پدیدة انقلاب اسلامی ایران چنان تأثیر بر وی گذاشت که تصمیم به تحصیل در رشتة زبان فارسی گرفت. به اعتقاد وی ایران سنن منحصربه‌فرد و آداب و رسوم بسیاری دارد. افراد خارجی با ناامیدی وارد این کشور می‌شوند، اما در زمان ترک آن از اقامت در این کشور راضی خارج می‌شوند.
وی در بیان مفهوم سازمانی در ایران معتقد است مفهومی به نام تصمیم سازمانی، تصمیم فردی و منصب عمومی در ایران وجود ندارد و هر فردی در هر پستی به‌طور شخصی تصمیم‌گیری می‌کند. در نگاه تربیتی نیز ایرانیان به کودکان خود اجازة صحبت در جمع و میهمانی‌ها را می‌دهند که از این نظر کودکان ایرانی اعتمادبه‌نفس بالایی دارند و این کاملاً بر خلاف آداب تربیتی ژاپنی‌هاست.
این استاد مطالعات ژاپن در خاتمة سخنان خود افزود، دیدن خود از نگاه دیگران و خارجی‌ها کمک مؤثری است که قدرت و ضعف خود را بهتر بشناسیم. همچنین، این اثر را برای دانشجویان کشورشناسی بسیار مفید خواند چرا که این نویسندة ایران‌شناس آشنا به زبان فارسی و اقتصاد، نمونه‌ای از فردی تحصیل‌کرده در رشته‌ای میان‌رشته‌ای است که فاکتورهای فرهنگی، تاریخی، زبانی، سیاسی و اجتماعی را در اقتصاد ایران نگریسته است و نگاه کلان را دنبال نمی‌کند.
این اثر در زمانی منتشر شد که جامعة ژاپن پس از برجام، نسبت به آگاهی از جامعة ایران کنجکاو بود. این اثر پس از تیراژ نخست آن در ژاپن در 7500 نسخه به چاپ دوم نیز رسید.
پس از مقدمة دکتر پوررستمی دکتر علیرضا رضایی، استادیار دانشکدة زبان‌ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران، به معرفی و نقد این اثر پرداخت. این اثر که به زبان ژاپنی در قطع پالتویی به چاپ رسیده است، به صنعت پوشاک ایران و مباحث اقتصادی خاص ایران از جمله مواردی مثل سرقفلی اختصاص دارد. نویسنده در نگاه میدانی خود تجربة سال‌ها اقامت و زندگی و تعامل با جامعة ایران را به نگارش درآورده است. به باور نویسنده ایرانیان فوق‌العاده اجتماعی‌اند اما در درون اجتماعات بر پایة فردی حرکت می‌کنند و از کارگروهی گریزان‌اند. به‌جای آنکه سرمایه‌های کوچک را تجمیع و شرکت دایر کنند، به‌دنبال کسب‌وکار کوچک و مستقل خود می‌روند و خودمختار و خودجوش عمل می‌کنند.
در نگاه فرهنگی ژاپنی‌ها، کار بخشی از هویت فرد است که در معرفی خود به آن اشاره مستقیم دارد. کار در ژاپن فلسفة زندگی است، به‌طوری که دربارة ژاپنی‌ها باید گفت: «من کار می‌کنم، پس هستم.» این در حالی است که در جامعة ایران کارکنان به سازمان و محل کار خود وابسته نیستند و صرفاً آن را مکانی برای کسب درآمد می‌نگرند. سیستم اداری ایران سیستمی منحصربه‌فرد است که در عین بی‌نظمی، هرج‌ومرج در آن دیده نمی‌شود.
این استاد ژاپن‌شناس، همچنین به لبخند مبهم ژاپنی‌ها اشاره کرد که در مواقع عصبانیت و ناراحتی بر لب دارند. این لبخند نشان از آن دارد که ژاپنی‌ها دوست ندارند دربارة مشکلاتشان با دیگران صحبت کنند. این در حالی است که در ایران صحبت از مشکلات شخصی راهی برای برقراری ارتباط با دیگران حتی در همان برخورد اول است. به اعتقاد نویسنده، ایرانیان در معاشرت مهارت‌های خاصی دارند، زیرا در این جامعه برای زندگی باید معاشرت خوبی داشته باشید. ایران کشور شعر و مثل است که در زبان روزمرة مردم جاری است. در حالی که در تاریخ ژاپن، سکوت فضیلت محسوب می‌شود و ژاپنی‌ها اهل اظهارنظر نیستند، فرهنگ ایرانی فرهنگ لفاظی و سخنوری است و ایرانیان در همه چیز حتی امور تخصصی اظهارنظر می‌کنند. فرهنگ ایرانیان شفاهی و مملو از اغراق است و به بار معنایی کلمات توجه چندانی نمی‌شود. نویسنده در بیان تجربه‌های زندگی خود در ایران، نگاه فردی را حتی در کار تأسیسات ساختمان نیز با شگفتی نگریسته است. همچنین، ایرانیان به زمان اهمیت زیادی نمی‌دهند و شاید این امر باید نکتة مثبتی در استرس کمتر آن‌ها دید.
از دید نویسندة این اثر، جامعة ایران جامعه‌ای بسیار خونگرم، به‌خصوص با خارجیان است که در آن به بزرگ‌ترها و پدر و مادر اهمیت زیادی داده می‌شود. این در حالی است که در جامعة خشک ژاپن، حتی تلفن‌کردن افراد به نزدیکان نیز برای موردی کاری است و برای احوالپرسی از تلفن استفاده نمی‌کنند. شاید یکی از دلایل آمار زیاد خودکشی در ژاپن همین جامعة خشک و قانون‌مند آن باشد.
به گفتة دکتر رضایی، این کتاب قصد ارزش‌گذاری خوب و بد ندارد، بلکه صرفاً برای شناخت فرهنگی و اجتماعی هر چه بیشتر دو جامعه تألیف شده است. وی جامعة ایران را جامعه‌ای میدانی خواند که در برابر جامعة چهارراهی ژاپن، باید سعی کند مرام و قانون را با هم تلفیق کند. خاتمه‌بخش سخنان وی، اشارة او به کتابی دربارة جمع‌گرایی بود با عنوان توهمی به‌نام جمع‌گرایی که با استقبال حاضران برای نقد آن در نشستی دیگر همراه شد.
کتاب آموزش زبان ژاپنی در 60 روز، نوشتة رقیه رهبری‌فرد، دانشجوی کارشناسی‌ارشد مطالعات ژاپن، کتاب دومی بود که با حضور نویسنده معرفی شد. این اثر در سال 1395 توسط نشر نوین به‌چاپ رسیده و به چاپ دوم نیز رسیده است. رهبری‌فرد مدت تألیف تا انتشار این اثر را یک‌سال‌ونیم عنوان کرد که در آن علاوه‌بر تأکید بر گفتار، جنبه‌های نوشتاری نیز دنبال شده است. وی که مدرس زبان ژاپنی نیز هست، بخش‌های مختلف این اثر را شامل واژگان، مکالمه، گرامر، تمرین، اصطلاحات و ضرب‌المثل‌ها عنوان کرد که با استقبال زبان‌آموزان ژاپنی همراه بوده است. این اثر به‌همراه سی‌دی صوتی آن منتشر شده است.
این نشست با پرسش‌وپاسخ و عکس یادبود به کار خود خاتمه داد.
یادآور می‌شود سلسله‌نشست‌های ژاپن‌شناسی به همت گروه مطالعات ژاپن دانشکده، از جمله دکتر پوررستمی، دکتر گل‌محمدی و قدرت‌الله ذاکری و همراهی دانشجویان گروه مطالعات ژاپن دانشکده، دوشنبه‌های آخر هر ماه برگزار می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید