سخنرانی الکساندر دوگین در دانشکدة مطالعات جهان
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
الکساندر دوگین، فیلسوف معاصر روس، در روز شنبه 26 بهمن 1398 در تالار ملل دانشکدة مطالعات جهان دانشگاه تهران سخنرانی خود را با عنوان «تمدن‌های حوزة اوراسیا؛ معرفی اندیشه و اثر» ایراد کرد.
ادارة این نشست مشترک گروه مطالعات روسیة دانشکده و انجمن ایرانی مطالعات جهان را دکتر فؤاد ایزدی، استادیار گروه مطالعات آمریکای شمالی و رئیس مرکز تحقیقات سیاست خارجی و دیپلماسی عمومی بر عهده داشت.
این فیلسوف روسی مؤلف کتاب‌های بسیاری است، از جمله مجموعة 24 جلدی تمدن که یک جلد آن نیز به تمدن ایرانی اختصاص دارد.
دوگین از بودن دوباره در دانشگاه تهران ابراز خشنودی کرد. وی همچنین سخنرانی دیگری نیز در دانشکدة مطالعات جهان با عنوان «روابط خارجی و ژئوپلتیکی ایران و روسیه داشته است. وی سخنان امروز خود را در سه بخش عرضه کرد. در بخش نخست به تبیین ایده و معناشناسی واژة «اوراسیایی» و ژئوپلتیک آن، در بخش دوم به نظریه‌پردازی چندقطبی‌گرایی در جهان و در بخش سوم از منظر کاربردی به بررسی وضعیت ایران، عراق و سوریه و تقابل آن با آمریکا پرداخت.
به‌بیان این فیلسوف معاصر روس، در جهان دوقطبی معاصر، قطب اوراسیا برهم‌زنندة این جریان دوقطبی می‌تواند عمل کند و جهانی چندقطبی را شکل دهد. این مفهوم صرف جغرافیایی نیست. در دانشگاه‌های آمریکا رشته‌ای با عنوان «شوروی‌شناسی» دایر بوده که امروز به «اوراسیاشناسی» و کنترل آن تبدیل شده است. از واژة اوراسیا دو مفهوم متبادر است: عینی و موضوعی. وی در معرفی تمدنی با عنوان «تمدن اوراسیایی» تأکید داشت این تمدن باید تمدنی مستقل و زدوده از نفود آمریکا حفظ شود. به نقل از مک‌کین، سیاستمدار آمریکایی، قدرت حاکم بر دنیای امروز را دو قدرت نیروی دریایی و زمینی خواند و افزود: «جنبش اوراسیایی کشور روسیه به‌دنبال آن است که در برابر جنبش امپریالیستی غرب و تقویت نیروی دریایی، به تقویت نیروی زمینی بپردازد و برای استقلال جغرافیایی و سیاسی این منطقه مبارزه کند.»
در زمان شوروی سابق، آمریکا نیروی دریایی خود را برای مقابله با شوروی تقویت کرد و نفوذ آمریکا در قرن بیستم میلادی به منطقة اوراسیا و کنترل ایران، چین، هند و روسیه از جمله اهداف آمریکا بوده است. اوراسیا موضوع جنگ و صلح نیست بلکه جایگاهی استراتژیک برای کنترل منطقه و دنیا دارد. در دهة 1990، پس از فروپاشی نظام شوروی، جنبش اوراسیایی در روسیه شکل گرفت که هدف آن مقابله با هژمونی غرب است و تأکید کرد: «روسیه عضو بلامنازع تمدن جهانی و در عین حال تمدنی مستقل در جهان است. قومیت‌های مختلفی در روسیه ساکن‌اند و لذا، روسیه وارث تمدن‌های گونه‌گون این قومیت‌هاست، از جمله تمدن تورانی (ترکی)، و تمدن آریایی (ایرانی).» هم در سال 1996 و هم 2010 تا کنون، نتایج بررسی جامعه‌شناسان این مطلب را تأیید می‌کند که 72 درصد افراد در جامعة روس به این سؤال که «آیا تمدن روس تمدنی مستقل از غرب است؟» پاسخ مثبت دادند و تنها 15 درصد روسیه را جزو تمدن غرب می‌شناختند. جنبش اوراسیایی صرفاً ایدئولوژی پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، نیست، بلکه روش تفکر ملی مردم روسیه محسوب می‌شود. یلتسین به‌دنبال لیبرالیسم و تقویت نیروی دریایی بود. پوتین با طرح اوراسیا در اصل مفهومی جدید را پی نیفکند، بلکه سبقة تاریخی آن را تقویت کرده است.
دوگین در بخش نظری سخنان خود، به رشد جهان چندقطبی در برابر جهان دوقطبی پرداخت و اتکا به جهان دوقطبی را دیگر مناسب عصر حاضر نشناخت. لذا، ایدة اوراسیایی شکلی گسترده‌تر یافته است و در مرکز آن صرفاً روسیه نیست که قراردارد. وی به آثار کارل اشمیت اشاره کرد که سیاستمدار و طرفدار تقویت نیروی دریایی، مدرنیته و رشد فناوری است. لذا، دوگین بر تقویت نیروی زمینی، تقویت ارزش‌های سنتی از جمله سنن مذهبی و قهرمانی، و احترام به تجربیات نسل‌های پیشین برای مقابله با آن تأکید داشت.
به باور دوگین جهانی‌سازی در جهت تقویت جامعة دریایی و تقویت هژمونی نیروی دریایی است و برای مقابله با آن، مرکزیت زمینی و تقویت بخش نیروی زمینی باید به جد دنبال شود.
وی پیروزی انقلاب اسلامی را سبب‌ساز تقویت هویت ایرانی و اسلامی این کشور دانست که مستقل از هویت غربی در برابر غرب ایستاده است.
دوگین در بخش سوم سخنان خود در تبیین کاربردی نظریة اوراسیایی خود، حضور نیروهای روسیه را در منطقه به‌خصوص در سوریه و در کنار ایران، با هدف مقابله با نظام تک‌قطبی آمریکا و احیای سنت و تمدن خاورمیانه دانست. از آنجا که ایران به ارزش‌های انقلابی و اسلامی خود پایبند است و در جهت ترویج آن در منطقه تلاش می‌کند، اهداف مشترکی با روسیه داراست. دوگین افزود:«به‌دلیل تفاوت‌های فرهنگی و مذهبی و با توجه به تعارض‌های موجود میان ایران و روسیه، چند دهة پیش وقتی سخن از همکاری و دوستی صمیمانه میان ایران و روسیه گفتم، باعث تعجب همگان بود. امروز، جهان شاهد همکاری خوب این دو کشور است. مشترکات ایدئولوژی ایران و روسیه در همین تمدن حوزة اوراسیایی شکوفا شده است.»
این فیلسوف روس که کتابی در خصوص ترکیه و تمدن آن تألیف کرده است، خاطر نشان کرد در داخل خاک ترکیه نیز نیروهایی وجود دارند که طرفدار همکاری با روسیه‌اند. با این حال سیاست و رویکرد ترکیه متفاوت است.
دوگین در خاتمه ابراز امیدواری کرد که همکاری دولت ایران و روسیه و ملت‌های این دو کشور در کنار تفاهم فرهنگی و مذهبی گسترش بیشتری یابد. ایران و روسیه هر دو در جهت پرهیز از الحاق به غرب پیش می‌روند.
دکتر ایزدی، در سخنان دوگین بر بررسی تجربة روسیه در مواجهه با غرب و فروپاشی شوروی اشاره کرد. وی دلیل آن را در ضعف نظامی شوروی ندانست، چرا که تعداد موشک‌ها و بمب اتم شوروی بسیار بیشتر از آمریکا بود. به‌لحاظ اقتصادی، شوروی مشکلاتی داشت، اما نظام شوروی به همین شکل نیز می‌توانست دهه‌ها به کار خود ادامه دهد. به باور وی، اندیشة رسیدن به تفاهم با غرب در میان نخبگان شوروی و تبدیل شوروی به یکی از کشورهای اروپای غربی و تشکیل نظامی غربی دلیل اصلی فروپاشی شوروی بود و افزود: «یلتسین برخی از غربگرایان را به دور خود جمع کرد. یکی از این چهره‌های جوان، پوتین بود. برخورد غرب با شوروی فروپاشیده و روسیة جدید در نهایت به این نقطه ختم شده است که تنها 15 درصد جامعة روسیه خود را غربی می‌دانند و 70 درصد تمدن روسیه را تمدنی مجزا می‌شناسند.» دکتر ایزدی دلیل آن را نوع برخورد غرب عنوان کرد که با وجود تمایل روسیه، این کشور را پس‌زد، به‌طوری که امروز خود پوتین از منتقدان سیاست غرب است و ادامه داد: «پوتین از ابتدا منتقد غرب نبود، بلکه غربی‌ها پوتین را به پوتین امروز بدل کردند.»
به گفتة دکتر ایزدی مهم‌ترین نکتة سخنان دوگین این است که در الحاق به غرب تنها خواست کشور متمایل به این الحاق ملاک نیست، بلکه غرب نیز باید به این الحاق تمایل داشته باشد.
این نشست با پرسش و پاسخ به کار خود خاتمه داد.
[/av_textblock]
[av_slideshow size=’extra_large’ animation=’slide’ autoplay=’true’ interval=’5′ control_layout=”]
[av_slide id=’9812′ slide_type=” video=’http://’ mobile_image=” video_ratio=’16:9′ video_controls=” video_mute=” video_loop=” video_autoplay=” title=” link_apply=” link=” link_target=”][/av_slide]
[av_slide id=’9811′ slide_type=” video=’http://’ mobile_image=” video_ratio=’16:9′ video_controls=” video_mute=” video_loop=” video_autoplay=” title=” link_apply=” link=” link_target=”][/av_slide]
[av_slide id=’9813′ slide_type=” video=’http://’ mobile_image=” video_ratio=’16:9′ video_controls=” video_mute=” video_loop=” video_autoplay=” title=” link_apply=” link=” link_target=”][/av_slide]
[av_slide id=’9814′ slide_type=” video=’http://’ mobile_image=” video_ratio=’16:9′ video_controls=” video_mute=” video_loop=” video_autoplay=” title=” link_apply=” link=” link_target=”][/av_slide]
[av_slide id=’9815′ slide_type=” video=’http://’ mobile_image=” video_ratio=’16:9′ video_controls=” video_mute=” video_loop=” video_autoplay=” title=” link_apply=” link=” link_target=”][/av_slide]
[av_slide id=’9817′ slide_type=” video=’http://’ mobile_image=” video_ratio=’16:9′ video_controls=” video_mute=” video_loop=” video_autoplay=” title=” link_apply=” link=” link_target=”][/av_slide]
[av_slide id=’9818′ slide_type=” video=’http://’ mobile_image=” video_ratio=’16:9′ video_controls=” video_mute=” video_loop=” video_autoplay=” title=” link_apply=” link=” link_target=”][/av_slide]
[av_slide id=’9819′ slide_type=” video=’http://’ mobile_image=” video_ratio=’16:9′ video_controls=” video_mute=” video_loop=” video_autoplay=” title=” link_apply=” link=” link_target=”][/av_slide]
[/av_slideshow]
دیدگاهتان را بنویسید