معرفی کتاب: اقتصاد سیاسی توسعه‌نیافتگی در جنوب جهانی: مجموعة دولت‌ـ سوداگری‌ـ رسانه
کتاب اقتصاد سیاسی توسعه‌نیافتگی در جنوب جهانی: مجموعة دولت‌ـ سوداگری‌ـ رسانه به قلم «جاستین فن‌درمرو» و «نیکل داد»، از محققان و مدیران ارشد دانشگاه استلنبوش آفریقای جنوبی، در سال 2019 میلادی از سوی انتشارات پلگریو مک‌میکلان در 205 صفحه انتشار یافته است.
این اثر پژوهشی یکی از جدیدترین آثار علمی در حوزة توسعه‌نیافتگی به‌شمار می‌آید که با اتکا به داده‌ها و تحلیل کمّی، اقدام به ارائه و تبیین چارچوبی نظری با عنوان «مجموعه دولت‌ـ سوداگری‌ـ رسانه کرده است.
اين كتاب را دکتر محمدرضا سعیدآبادی، دانشیار دانشکدة مطالعات جهان دانشگاه تهران، و محمود جوادی، دانشجوی دکترای مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران ترجمه کرده‌اند. ناشر اثر، انتشارات علمی و فرهنگی مجد، در بهار 1399 این اثر را در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است.
تمرکز جغرافیایی این اثر پژوهشی بر جنوب جهانی، بر جذابیت و غنای محتوایی مجلد افزوده است، زیرا که مسئله توسعه و متعاقب آن، توسعه‌نیافتگی، اختصاص به کشورهایی دارد که در محور جنوب قرار دارند و جغرافیا و انواع سرمایة این کشورها در خدمت توسعه‌یافتگی محور شمال (شمال جهانی) بوده است.
استدلال اصلی نویسندگان کتاب که خود را مجزا از جنوب جهانی نمی‌دانند، این است که، به‌رغم حضور قدرت‌های نوظهور و اشکال جدید «کمک‌های توسعه‌ای»، «تجارت» و «سرمایه‌گذاری»، رویه‌های اقتصاد سیاسی کماکان از نظام‌های تثبیت‌یافتة انباشت ثروت حمایت می‌کند که به ضرر جنوب جهانی است. در واقع، پیام این کتاب به کشورهای درحال‌توسعه این است که مجموعه‌ای از کنشگری‌های دولتی، کسب‌وکار سوداگری و قدرت رسانه‌ای به توسعة انسانی منتج می‌شود، اما این توسعه با محدودیت‌هایی نیز روبه‌روست.
آنچه می‌توان خروجی و یافتة اصلی تحلیل کمّی و استدلال‌های این اثر دانست، ناظر بر این گزاره است که «کمک و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی باید با دیدة تردید نگریسته شود و اینکه جنوب جهانی نباید این سرمایه‌گذاری‌ها را به‌صورت خودکار پیشران‌های توسعة خود در نظر گیرد.»
به‌دیگر سخن، یکی از یافته‌های کلیدی مجلد حاضر این است که هیچ مسیر میانبری به‌سوی توسعه وجود ندارد. توسعه باید فرایندی فراگیر، افزایشی و توانمندساز باشد. ورودی‌های اقتصادی شاید تسکین کوتاه‌مدتی به‌همراه داشته باشد، اما اگر «مجموعة دولت‌ـ سوداگری‌ـ رسانه» در سطح کشوری قابلیت‌های انسانی را بهبود نبخشد و درعین حال، بر محدودیت‌های ناشی از عناصر فضایی‌ـ زمانی تثبیت‌یافته غلبه نکند، این ورودی‌های اقتصادی که غالباً از سمت شمال جهانی و قدرت‌های نوظهور جاری می‌شود، بعید است به توسعة انسانی تبدیل شود.
کتاب حاضر در 10 فصل به تبیین آنچه پرداخته است که به اختصار بیان شد. این کتاب «مجموعة دولت‌ـ سوداگری‌ـ رسانه» را به‌منزلة چارچوبی تحلیلی برای درک اقتصاد سیاسی توسعه‌نیافتگی در جنوب جهانی معرفی می‌کند. مباحث توسعه‌یافتگی و توسعه‌نیافتگی دهه‌هاست که مورد توجه جوامع علمی و اجرایی در ایران قرار گرفته و بر همین اساس، مجلدات بسیاری تألیف یا ترجمه شده است. با این حال، انگیزة اصلی در ترجمة این اثر رویکرد و چارچوب بدیعی است که بن‌مایة این کتاب را تشکیل داده است.
امید است که ترجمة این اثر پژوهشی و به‌روز که دربرگیرندة چارچوبی مفهومی و نظری جدیدی است، سرآغاز نگارش آثاری گردد که نه‌تنها به نقد و بررسی ایدة این کتاب می‌پردازند، بلکه بتوان به سمت تدوین الگویی بومی و ملی از توسعه‌یافتگی قدم برداشت.
دیدگاهتان را بنویسید