مصاحبه با استاد دکتر علی‌اکبر موسوی‌موحدی
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
به بهانة سالگرد تأسیس شبکة دانشمندان جهان اسلام در دانشگاه تهران در 21 تیر 1390، مصاحبه‌ای داشتیم با استاد دکتر علی‌اکبر موسوی‌موحدی. این شبکه در کنار دبیرخانة دایمی پیشبرد علم و فناوری در جهان اسلام فعالیت خود را آغاز کرد. دکتر موسوی‌موحدی از مؤسسان و دبیرکل این دبیرخانه است. ایشان در سال 1331 در شیراز دیده به جهان گشود. تحصیلات متوسطه را در دبیرستان البرز تهران گذراند. در سال 1354 درجة کارشناسی را در رشتة شیمی از دانشگاه شهید بهشتی (دانشگاه ملی ایران)، در سال 1357 کارشناسی‌ارشد شیمی را با گرایش علوم‌زیستی از دانشگاه میشیگان شرقی آمریکا و در سال 1366 دکترای تخصصی را از دانشگاه منچستر انگلستان در رشتة بیوشیمی فیزیک دریافت داشت. پس از اتمام دورة دکتری، در دانشگاه تهران مشغول به تدریس و تحقیق شد و مراتب علمی استادیاری (1365 تا 1371)، دانشیاری (1371 تا 1375) و استادی (1375) را پشت سر گذاشت. به‌پاس خدمات ارزنده و اثرگذار در حوزه‌های علم، پژوهش و نوآوری، در سال 1369 موفق به دریافت جایزة بین‌المللی خوارزمی و در سال 1376 به‌عنوان استاد نمونه برگزیده شد. وی درکارنامة علمی خود جوایز فراوانی دارد، از جمله نشان درجة یک پژوهش دانشگاه تهران (1382)، چهرة ماندگار (1383)، دانشمند برجستة دانشگاه تهران (1385)، پژوهشگر رتبة اول جشنوارة رازی (1385)، برندة جایزة بین‌المللی الزویر- اسکوپوس (1386)، پژوهشگر برجستة جایزة علمی جشنوارة علوم پزشکی ابن‌سینا (1387)، پژوهشگر ممتاز کشور (1388)، استاد ممتاز دانشگاه تهران (1389)، استاد و محقق برجستة بنیاد ملی نخبگان (1390)، دانشمند برگزیدة 1% استنادی در زمینة بیوشیمی و بیولوژی توسط ESI (1392). اهم فعالیت‌های ایشان به قرار زیر بوده است: عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران؛ عضو پیوستة فرهنگستان علوم جهان اسلام (IAS)؛ عضو پیوستة فرهنگستان علوم جهان (TWAS)؛ ریاست مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک (1395 تا کنون)؛ عضو هیئت تحریریة نشریات مختلف علمی در سطح ملی و بین‌المللی، از جمله نشریة انجمن شیمی ایران (JICS) چاپ انتشارات اشپیرینگر، نشریة بین‌المللی ماکروملکول‌های زیستی چاپ انتشارات الزویر، و سردبیری نشریة نشاء علم. دکتر موسوی موحدی علاوه‌بر عضویت در مجامع بین‌المللی، نمایندة دانشگاه تهران در شورای بین‌المللی علم (ICSU)، عضو انجمن بیوفیزیک آمریکا، عضو انجمن پروتئین آمریکا، عضو انجمن بیوشیمی ایران، عضو انجمن شیمی ایران، هیئت مؤسس و عضو انجمن پپتید ایران و رئیس انجمن بیوشیمی فیزیک ایران، رئیس قطب علمی بیوترمودینامیک کشور، رئیس کرسی یونسکو در تحقیقات بین‌رشته‌ای در دیابت است. تا کنون (بهار 1398) انتشار 17 کتاب، 570 مقالة کامل در نشریات بین‌المللی، 84 مقالة کامل در نشریات به زبان فارسی، 305 خلاصه‌مقاله در همایش‌های مختلف بین‌المللی، 383 خلاصه‌مقاله در همایش‌های مختلف داخل کشور در حوزه‌های بیوترمودینامیک و ساختار پروتئین، آنزیم و DNA با 8480 مورد ارجاع در اسکوپوس و 10214 مورد ارجاع در گوگل اسکولار و h-index 43، از دیگر فعالیت‌های علمی دکتر موسوی موحدی بوده است (https://ibb.ut.ac.ir/~moosavi).
[/av_textblock]
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
- جناب آقای دکتر موسوی‌موحدی، از ابتدای شکل‌گیری و تأسیس دبیرخانة دایمی پیشبرد علم و فناوری در جهان اسلام، جناب‌عالی حضوری فعال داشته‌اید. به‌عنوان دبیرکل این دبیرخانه، ضرورت شکل‌گیری آن را در چه می‌دانید؟
این دبیرخانه به پیشنهاد استاد دکتر محمد عبدالسلام برندة جایزة نوبل فیزیک پیشنهاد شد و مورد توجه آکادمی علوم جهان (TWAS)، فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، وزارت فرهنگ و آموزش عالی وقت قرار گرفت و تصمیم گرفته شد که جایگاه این دبیرخانه در دانشگاه تهران مستقر باشد و اولین همایش بین‌المللی آن با حضور دانشمندان و اندیشمندان برجستة ملی و بین‌المللی در سال 1372 برگزار شد. رئیس این همایش، ریاست جمهوری وقت ایران و دبیر آن ریاست دانشگاه تهران بود. یکی از مهم‌ترین عوامل پیشرفت علم، اجتماع دانشمندان برای تصمیم‌های بزرگ است. همیشه علم نیاز به هم‌اندیشی دانشمندان دارد؛ بدین معنا که نطفة علم با مباحثات دانشمندان و اندیشمندان منعقد می‌گردد. بدین مناسبت این همایش بین‌المللی تشکیل شد و قرار بود هر دو سال یکبار در یکی از کشورهای اسلامی برگزار شود، اما این طور نشد. در سال‌های 1394- 1397 چهار نشست بین‌المللی توسط دبیرخانه برگزار شد و پروتکل‌های این همایش‌ها به‌صورت کتابچه به زبان فارسی و انگلیسی منتشر شده است. برای هر نشست پیام این‌جانب به زبان انگلیسی انتشار یافت و این جانب در هر نشست در جلسة افتتاحیه سخنرانی داشته‌ام.
- با توجه به معضلات اخیر در منطقه و در خاورمیانه، آیا به‌نظر شما این دبیرخانه در رفع این معضلات می‌تواند نقش مؤثری داشته باشد؟
امروز دیپلماسی علمی یکی از مهم‌ترین شیوه‌های دوستی بین کشورهاست، چون عموم کشورها با علم دوست‌اند. واژة دیپلماسی به‌معنای دوستی بین کشورهاست. یکی از ارکان اصلی پیشرفت هر کشور، پیشرفت علم است. وقتی علم یک کشور پیشرفت نماید، موجب پایداری و نگهداری از کشور می‌شود و در هر مذاکره‌ای برگ برنده دارد.
- برنامه‌های پیش‌روی این دبیرخانه چیست؟
یکی از برنامه‌های اصلی این دبیرخانه تشکیل شبکة دانشمندان جهان اسلام و شبکة جهانی برای ارتباطات علمی بین مؤسسات علمی و بین دانشمندان، اندیشمندان و پژوهشگران است. بدین مناسبت رویکرد این دبیرخانه تشکیل نشست‌ها برای هم‌اندیشی علمی در خصوص معضلات طبیعی و غیرطبیعی جامعه است. حضور دانشمندان و هم‌اندیشی آن‌ها راه‌حلی برای معضلات کشورها ارائه می‌کند؛ معضلاتی از قبیل محیط‌زیست، بیماری‌های صنعتی و بیماری‌های نوظهور برای انسان و سایر موجودات، تغییرات اقلیم و گرمایش جهانی، و بلایای طبیعی و انسانی. اما مسئلة مهم دیگر توجه به قلمرو علوم بنیادی، علوم پایه و کشف است که ریشة فهم نوآوری‌ها و فناوری‌ها در آینده است. مهم‌ترین رویکرد علم موضوع کشف پدیده‌های طبیعت است که جایگاه اصلی قلمرو علوم پایه، علوم بنیادی و علوم میان‌رشته‌ای است. علم بریده از هستی، علم نیست. لذا، برای کشف پدیده‌های طبیعت اجتماع دانشمندان به‌صورت فیزیکی و مجازی ضروری است.
- طبق اعلام مؤسسة اطلاعات علمی، جناب‌عالی خود از دانشمندان برتر بیوشیمی و زیست‌شناسی جهان هستید. در شبکة دانشمندان جهان اسلام که با همکاری دبیرخانة دایمی پیشبرد علم و فناوری در جهان اسلام شکل گرفته است، چه اهدافی را دنبال می‌کنید و رویکرد این شبکه چیست؟
یکی از اهداف اصلی این دبیرخانه شبکه‌سازی و پیوند دانشمندان با هم برای اخذ تصمیم‌های بزرگ در عالم است. دانشمندان ایرانی بر مبنای علم و حکمت در گذشته خدمات بزرگی به بشریت کرده‌اند بدون اینکه به طبیعت خسارت وارد آورند و در زیرساخت علوم امروز نقش بزرگی ایفا کرده‌اند. هم‌اکنون هم با همکاری و همیاری سایر دانشمندان و اندیشمندان و پژوهشگران در پی پیشرفت علم بزرگ برای بشریت است. علم بزرگ، یکپارچگی علم و حکمت است.
- برای راه‌اندازی این شبکه تا کنون چه اقداماتی صورت پذیرفته است؟
تا کنون این دبیرخانه یک همایش بزرگ بین‌المللی، چهار نشست مؤثر بین‌المللی با حضور دانشمندان و اندیشمندان در موضوعات فرهنگ و فضای مجازی، بازیافت آب، تهدیدات خاک، و پویایی جمعیت و سرمایة انسانی در کشورهای اسلامی برگزار کرده است. افرادی که در این گردهمایی‌ها شرکت کرده‌اند و مؤسسات وابسته به آن‌ها در این شبکه قرار گرفته‌اند و همکاری‌های علمی با آن‌ها ادامه دارد. چندین جلسه با مؤسسه فرهنگی اکو مستقر در تهران برگزار شده و تفاهم‌نامه‌ای نیز منعقد شده است. جلسات مشترک برای همکاری مشترک با مؤسسة علمی اکو مستقر در اسلام‌آباد برگزار شده است. تفاهم‌نامه‌های مشترک برای همکاری با بعضی از انجمن‌های علمی منعقد شده است.
- از وقتی که برای انجام این مصاحبه در اختیار دانشکده مطالعات جهان قرار دادید صمیمانه سپاسگزاریم و توفیق هر چه بیشتر شما را در دبیرخانة دایمی پیشبرد علم و فناوری در جهان اسلام، و شبکة دانشمندان جهان اسلام آرزومندیم.
[/av_textblock]
دیدگاهتان را بنویسید